Gevolgen van vlees op het milieu

Over de hele wereld zijn er 1,3 miljard runderen, 1,8 miljard schapen en geiten, 0,9 miljard varkens en 14,1 miljard kippen. (niet alle dieren zijn voor de vleesproductie). De productie van vlees is meer milieubelastend dan de productie van plantaardige producten. Veeteelt vraagt veel grond, water en energie, en draagt in belangrijke mate bij tot ontbossing, versterkt broeikaseffect, bodemerosie, verzuring, watervervuiling, vermesting en het verlies aan verschillende soorten planten. Vlees is vaak minder efficiënt om mensen te voeden dan plantaardig voedsel. Dit komt omdat de voedingsstoffen die dieren eten niet allemaal terug komen in het vlees dat mensen eten. Veel voedingsstoffen en energie gaan op aan beweging en het op temperatuur houden van het dier. Voor 1kg dierlijke eiwitten is 5kg plantaardige eiwitten nodig. Verder wordt 40% van de graanproductie aan het vee gevoerd. Dit kan je beter gebruiken om arme mensen mee te voeden.

Landgebruik

Wereldwijd is er 49 miljoen km2 landbouwgrond beschikbaar. Ongeveer 69% hiervan wordt gebruikt om het vee op te laten grazen. De andere 31% wordt gebruikt als akkerland. Hiervan wordt weer een vierde gebruikt om voedsel voor het vee te produceren. Dus er wordt ongeveer 76% van de totale landbouwgrond gebruikt voor de veeteelt. Dit is gelijk aan 29% van het gehele landoppervlak op de wereld. Binnen de EU wordt ook ongeveer 75% van het landbouwoppervlak aan veeteelt besteed. Daarnaast importeert de EU ook nog eens 70% van hun veevoeder uit niet-EU landen. Dit leidde tot de uitspraak: “De Europese landbouw is in staat de Europeanen te voeden, maar niet hun (landbouw)dieren.” Deze werd uitgesproken door de EU.

Ontbossing

Ontbossing is een groot probleem waar veeteelt één van de schuldige van is. Veel bossen worden gekapt om er dan landbouwgrond van te kunnen maken. Vaak wordt dit gebruikt om het vee op te laten grazen of om veevoeder op te produceren. Bij de ontbossing in Zuid-Amerika is veeteelt dan ook een van de grootste schuldige. Daar wordt 70% van de ontbossing aan veeteelt toegewezen. Er verdwijnen daar in totaal 5000 voetbalvelden per dag aan bos. Voor de veeteelt is dit dus 3500 voetbalvelden. In Midden- en Zuid-Amerika is sinds 1950 het aantal koeien gegroeid van 4,2 naar 9,6 miljoen. De totale hoeveelheid weidegrond is in veertig jaar van 3.9 tot 13,4 miljoen hectare gestegen. De helft van de weidegrond in dit gebied is uitgeput door een arme bodem. Dit wil zeggen dat er weinig voedingsstoffen in de grond zitten wat ervoor zorgt dat er geen gras meer kan groeien en de gebieden dus verlaten zijn. Veel van het geïmporteerde voedsel voor ons vee, is afkomstig uit midden en zuid Amerika. Dus ook Europa is schuldig aan de ontbossing.

Ontbossing heeft grote gevolgen op het milieu in een gebied. Met de bomen verdwijnt de biodiversiteit van het gebied. Dat wil zeggen dat er steeds minder soorten dieren en planten te vinden zijn. Ook zorgt het voor bodemerosie omdat de grond niet meer door wortels bij elkaar wordt gehouden. Zo kan de grond wegwaaien en kunnen er aardverschuivingen ontstaan. Verder heeft de ontbossing invloed op het klimaat omdat bomen en planten CO2 omzetten in zuurstof waardoor er minder broeikasgassen in de lucht komen. Als de bossen gekapt worden heeft dit dus effect op het klimaat en wordt het warmer op aarde met alle gevolgen van dien.

Klimaatverandering

Zoals hierboven genoemd heeft veeteelt indirect gevolgen voor het klimaat via ontbossing. Maar ook direct heeft veeteelt gevolgen. Zo is 16% van de methaanuitstoot toe te wijzen aan de veeteelt. Methaan is voor 20% verantwoordelijk voor het klimaatprobleem. Methaan komt vrij bij de spijsvertering van herkauwers, zoals koeien. De mest van het vee heeft ook invloed op het klimaat, want de mest die gebruikt wordt bij het verbeteren van de teelt van gewassen, zorgt voor 80% van de uitstoot van stikstofdioxide. Dit gas zorgt voor 6% van de opwarming. Uitlaatgassen door transport van voer en vlees zijn ook slecht voor het klimaat.

Vermesting en verzuring

Een ander probleem van de veeteelt is de vermesting. Dit houdt in dat stoffen als stikstof en fosfor in het milieu terecht komen. Dit ontregelt de kringlopen van de natuur. Mest is de belangrijkste dader van de vermesting maar ook afvalwater en reststoffen dragen ertoe bij. De stoffen brengen schade toe aan het water en de bodem. Door de bemesting van het land komen er verschillende zware metalen in ons eten. Een te grote hoeveelheid hiervan kan gezondheidsproblemen voor mensen opleveren.

Mest bevordert de vruchtbaarheid van landbouwgrond. Maar teveel mest is niet goed. In veel landen, waaronder Nederland, produceren met hun veeteelt meer dierlijk mest dan ze op hun landbouwgrond gebruiken. (1kg varkensvlees zorgt voor 16kg mest.) Vaak wordt er dan ook nog eens kunstmest aan het land toegevoegd. Ongeveer de helft van de fosfor en stikstof dat over het land wordt verspreid, wordt niet opgenomen door de gewassen en blijft dus in de bodem zitten.

Verzuring is ook een groot probleem. Hierbij raken er zwavelverbindingen en stikstofverbindingen in de grond, het water en de lucht. Hierdoor is het naast vermesting een verstoorder van de ecosystemen. De bossen sterven af en de heides vergrassen. Andere gevolgen zijn sterven van vissen, verontreiniging van bodem- en oppervlaktewater en verzuring van meren. Er ontstaat ook ‘zure regen’. Veeteelt is verantwoordelijk voor 31% van de verzuring. Dit komt door de grote hoeveelheid ammoniak in de mest. Ongeveer 95% van alle ammoniakuitstoot is afkomstig van de veeteelt en dan vooral de runderen en varkens. Vooral heide, mossen en kleine dieren gaan dood door ammoniak.

Waterverbruik

Landbouw is wereldwijd de grootste gebruiker van water. Het is verantwoordelijk voor 65% van al het zoetwatergebruik op de wereld. Een groot deel hiervan is bestemd voor de veeteelt. Bijvoorbeeld voor de teelt van de voedselgewassen. Het wordt verder gebruikt om de dieren te drinken te geven, voor de reiniging en bij het verwerken van het vlees. De productie van 1kg dierlijke eiwitten heeft ongeveer 100 keer meer water nodig dan 1kg plantaardige eiwitten. In de tabel hieronder zie je per landbouwproduct hoeveel water er nodig is om één kg van dat product te maken. (Dit is per kg product niet per kg eiwitten). De grote hoeveelheid water die gebruikt wordt, is op zich niet zo’n groot probleem. Echter door de meststoffen en bestrijdingsmiddelen die in het water komen, wordt het water vervuild. Dit moet dan weer gereinigd worden en dat kost geld. Door het grote verbruik, blijft er ook minder water over voor andere landbouwproducten en voor ons eigen drinkwater. Als er minder vlees, en dan vooral minder rundvlees, wordt geproduceerd, blijft er veel meer water over voor andere dingen.

Eiwitten

Op zich is het niet erg dat er voor vlees meer grond en water nodig is dan voor plantaardig voedsel. Als vlees dan maar meer oplevert. In de tabel hieronder zie je enkele vleessoorten daarnaast zie je eieren en melk. Achter de producten staan getallen voor energie en eiwitten. Dit getal laat zien hoe de verhouding is tussen de invoer van voor de mens bruikbare voedingsenergie en eiwit en de uitvoer in de vorm van dierlijke producten (Nederland). Een cijfer lager dan 1 geeft aan dat de omzetting inefficiënt is. Je ziet dat alleen rundvlees van runderen die ruwvoer te eten kregen, efficiënt is. Maar 10% van het gegeten vlees is dus efficiënt als je kijkt naar eiwitten en energie. Dit houdt dan ook nog niet in dat het beter is voor het milieu. Er is nog steeds meer water nodig en er komt meer milieuvervuiling van af.