Asbestblootstelling en mesothelioom bij huisdieren

Dat blootstelling aan asbest de ziekte mesothelioom bij mensen kan veroorzaken is reeds lange tijd bekend. Dat ook je huisdier deze ongeneeslijke vorm van kanker kan oplopen als gevolg van blootstelling aan asbest zal iets zijn waar veel eigenaren van huisdieren geen rekening mee houden. Diverse onderzoeken hebben inmiddels aangetoond dat ook huisdieren niet ongevoelig zijn voor blootstelling aan asbest en, net als bij mensen, mesothelioom kan optreden als gevolg van deze blootstelling.

Wat is mesothelioom?

Mesothelioom is een relatief zeldzame vorm van kanker waarbij een tumor wordt gevormd in het buik-, hart- of longvlies. Bij mensen komt de ziekte het vaakst voor in het borstvlies, in 10% van de gevallen in het buikvlies en in minder dan 1% rondom het hart. Mesothelioom is een vrij agressieve vorm van kanker waarvan genezing niet mogelijk is. Het merendeel van de patiënten sterft binnen een jaar na diagnose. Bij mensen treedt de ziekte tussen 10 tot 60 jaar na blootstelling aan asbest op. Bij veel dieren lijkt de ziekte eerder op te treden, van slechts enkele maanden tot een paar jaar na blootstelling aan asbest. Er is maar één oorzaak van het optreden van mesothelioom bekend, en dat is de blootstelling aan asbestvezels. De ziekte kan al ontstaan bij een korte blootstelling en bij een lage concentratie asbestvezels. Alle asbestsoorten kunnen mesothelioom veroorzaken, alhoewel er verschil in risico lijkt te bestaan tussen amfibole en serpentijne asbestvezels. Per jaar sterven er in Nederland ongeveer 500 mensen aan mesothelioom. Cijfers over de hoeveelheid (huis)dieren die in Nederland per jaar overlijden aan mesothelioom zijn (anno 2017) niet bekend.

Mesothelioom bij dieren

Dat ook dieren vatbaar zijn voor de nadelige gevolgen van asbestblootstelling werd in de jaren zeventig duidelijk toen er meer onderzoek naar de ziekte werd uitgevoerd. In 1977 werd voor het eerst bij een kat vastgesteld dat deze aan mesothelioom leed. Hiervoor was de ziekte al vastgesteld bij paarden, buffels, een kalf, hamsters, ratten, kippen, apen, muizen en schapen. Er is sinds die tijd vooral onderzoek gedaan naar het optreden van mesothelioom bij katten, honden en paarden wanneer het huis- of gezelschapsdieren betreft. Ook werd voor onderzoeksdoeleinden in proefdieren, zoals ratten, hamsters en muizen, bewust mesothelioom opgewekt in onderzoekslaboratoria.

Symptomen en klachten bij dieren

Het stellen van de diagnose is bij dieren vaak moeilijker dan bij mensen. De symptomen die bij mensen een duidelijke indicatie zijn van het optreden van mesothelioom kunnen bij dieren vaak een andere oorzaak hebben. Veelvoorkomende symptomen bij huisdieren die mesothelioom hebben ontwikkeld zijn diarree, overgeven, niet eten of lastig slikken, gewichtsverlies en ademhalingsproblemen. Bij sommige dieren zoals honden en katten zijn 'hotspots' te ontdekken. Hiermee worden plekken op het lichaam bedoeld die warmer zijn dan andere delen en vaak gepaard gaan met een harde, gevoelige zwelling die vaak van vorm verandert. Een dierenarts kan uitsluitsel geven of het huisdier daadwerkelijk mesothelioom heeft. Hiervoor zijn dezelfde methoden beschikbaar als de diagnosemethoden die bij mensen worden toegepast. Voorbeelden hiervan zijn röntgenanalyse of biopsie, echter zijn deze methoden erg kostbaar.

Welke dieren lopen het grootste risico?

Niet iedere diersoort heeft een even grote kans schadelijke gevolgen te ondervinden van blootstelling aan asbest. Zo hebben honden een grotere kans op mesothelioom dan katten. En ook tussen verschillende hondenrassen zijn er afwijkende risico’s. Irish setters, bouviers en Duitse herders lopen een groter risico op mesothelioom na asbestblootstelling dan overige hondenrassen. Ook de leeftijd speelt een rol, oudere dieren hebben een grotere kans de ziekte te ontwikkelen dan jongere dieren. Als huisdieren al zijn blootgesteld aan andere gifstoffen, zoals bijvoorbeeld pesticiden, herbiciden of andere chemicaliën, zal de kans op het ontwikkelen van mesothelioom toenemen.

Hoe worden huisdieren blootgesteld?

Huisdieren hoeven niet langdurig blootgesteld te worden aan hoge concentraties asbestvezels om mesothelioom te ontwikkelen. Huisdieren kunnen worden blootgesteld aan asbestvezels op bouwplaatsen of zelfs bij verbouwingen thuis. Ook het rondneuzen in slooppanden of bij (bouw)afval levert een serieus blootstellingsrisico aan asbest op. Daarnaast zijn er met asbest verontreinigde locaties, zoals een woonwijk na een asbestbrand of puinverhardingen op paden en erven, paardenbakken of braakliggende terreinen die verontreinigd zijn met asbest, die een blootstellingsrisico inhouden. Op boerderijen en maneges bevinden zich nog vaak asbesthoudende golfplaten op daken op stallen. Deze daken kunnen een blootstellingsbron zijn voor bijvoorbeeld paarden en honden. Ook als de eigenaren van de huisdieren in contact zijn geweest met asbest op een verontreinigde locatie kunnen zij hun huisdieren blootstellen als zij de asbestverontreiniging op hun kleding of onder hun schoeisel meenemen. Dit laatste wordt ook wel secundaire emissie genoemd. Aangezien mesothelioom, net zoals bij mensen, niet te genezen is bij (huis)dieren is het voorkomen van blootstelling aan asbest de enige remedie.

Lees verder

• Asbest in speelgoed
• Asbest in sport en spel
• Milieuproblemen door de asbestindustrie
• Asbestcement golfplaten
• De wereldwijde asbestproductie