Vesuvius en zijn slachtoffers

Bijna 2000 jaar geleden, op een dag zoals elke andere, gebeurde er iets verschrikkelijks. "De berg" zoals men hem noemde, ontplofte voor de ogen van de nietsvermoedende Romeinen. Hele dorpen werden verwoest, bijna iedereen kwam om, en het hele gebied werd door de vulkaan bedekt met een meters hoge laag as. Het gebeurde voordien...het zal opnieuw gebeuren, de vraag is enkel: wanneer?

Geschiedenis van de Vesuvius

Het gesteente van de "monte Vesuvio" zou zo'n 25.000 jaar oud zijn. In die tijd moet de vulkaan zijn ontstaan. De Vesuvius situeert zich in de westkust van Italië, vlakbij de grote stad Napels. De vulkaan is in zijn hele geschiedenis een aantrekkelijke plaats geweest voor volkeren om zich te vestigen. Ten tijde van de Romeinen wist men maar heel weinig van een vulkaan af, en men vermoedde al helemaal niet dat de Vesuvius een vulkaan was. Dit komt omdat monte Vesuvio een vulkaan is van het soort die niet erg vaak grote uitbarstingen kent, maar dit maakt hem juist zo gevaarlijk...

Na een grote uitbarsting namelijk, wetenschappers berekenden dat dit ongeveer om de 2000 jaar voorkomt bij de Vesuvius, wordt er een enorme hoeveelheid vulkanisch materiaal de lucht in gestuwd. Vulkanisch materiaal is na afkoeling zeer vruchtbaar, en dit is waarom volkeren zo graag dicht bij de berg woonden. Men merkte namelijk dat men niet 1, maar bijvoorbeeld 2 oogsten had als men zich vestigde bij de berg. Zo ontwikkelde dan ook oude steden als Herculaneum en Pompeii zich in de buurt van de vulkaan, niet vermoedend dat ze zich vestigden op wat vroeg of laat tot leven zou komen en een ramp zou betekenen.

24 augustus in het jaar 79 na Christus

Al enkele dagen merkt men kleine aardschokken. Hedentendage weet men dat het dringend tijd zou zijn in dat geval te vertrekken, maar de nietsvermoedende Romeinen dachten dat de goden ergens vertoornd om waren. Tot op de dag van 24 augustus zelf. Het was een normale dag in een welvarende gemeenschap. Pompeii was economisch een zeer belangrijk gebied, gelegen aan de zee, en zeer welvarend. Maar toen sloeg het noodlot toe...

Een geweldige knal haalde iedereen uit zijn dagelijkse bezigheden en al snel werd duidelijk dat er iets gebeurde met "de berg".
Plinius de jongere bevindt zich op een nabijgelegen eiland en waarschuwt zijn vader. Deze is de enige die vermoedt wat er aan het gebeuren is, en trekt met een boot erop uit om mensen te redden. Hij zal echter sterven aan verstikking. Hij draagt vooraf zijn zoon op om alles neer te schrijven, waardoor ons nu duidelijk is wat er die dag gebeurde. Ondertussen hebben de lavadeeltjes hun hoogste punt in de lucht bereikt, en beginnen te vallen. In Pompeii breekt paniek uit wanneer het stenen begint te regenen, en iedereen vlucht naar binnen, een begrijpelijke beslissing, al zal dit hun dood betekenen.

Immers breekt na een aantal uren de tweede fase van de uitbarsting aan. De beruchte golven van modder en lava, bekend als pyroclastische golven, stromen in een ongelofelijke snelheid de bergflank af richting de omringende steden. Een mens kan nog maximum 3 keer ademhalen voor hij sterft, en als de hitte groot genoeg is, sterft hij zelfs eerder doordat zijn hersenen gaan koken. Het gevolg van deze pijnlijke maar vrij snelle dood, is dat in Pompeii restanten zijn teruggevonden van mensen in de positie waarin ze zijn omgekomen...

Opgravingen

Het is pas in de 17e/18e eeuw dat bij toeval wordt ontdekt dat de steden nog intact zijn bewaard. De meters dikke laag as die verhard is, zorgde namelijk voor een opheffing van het land in de buurt van de berg, en een perfecte bewaring van de onderliggende gebouwen. Men begint de hele steden bloot te leggen, waarbij men ontdekt dat er in de dikke lagen as lege ruimtes worden gevonden. Pas na een tijd beseft men dat het om restanten van mensen gaat. Men vindt een methode uit waarbij men met een klein buisje de ruimtes voordat ze worden uitgegraven volspuit met gips, die men laat verharden en daarna kapt men omringende asdelen weg. Het resultaat is indrukwekkend.

Een vrouw omarmt haar kind, een man zit ineengedoken, de handen voor zijn gezicht. Een hond probeert zijn ketting door te bijten. Elke actie waar een mens of dier mee bezig was, is vastgelegd. Heel het leven rond de Vesuvius werd in enkele momenten als in een film stop gezet, en nu kunnen we zien wat het resultaat is.
Voor fotos van menselijke vormen, klik hier.

Waarom zulk een verwoestende kracht?

Waarom nu is de Vesuvius (vaak onderschat!) één van de gevaarlijkste vulkanen ter wereld? De meeste vulkanen kennen relatief regelmatige kleine uitbarstingen die relatief weinig schade aanrichten. De Vesuvius echter is van een vulkaan soort die veel meer gevaren met zich mee brengt. Buiten enkele kleine erupties, vindt er om de 2000 jaar gemiddeld een heel grote uitbarsting plaats. De Vesuivius heeft namelijk een enorme ondergrondse lavakamer die langzaamaan gevuld wordt. Ter hoogte van de krater echter bevindt zich wat men het best kan vergelijke met een kurk. Eigenlijk zou je de Vesuvius kunnen vergelijken met een fles champagne. De druk van binnenuit wordt steeds maar groter en groter, totdat de kurk het niet meer zal kunnen houden. Met een enorme kracht vliegt er dan ook een stuk krater kilometers hoog de lucht in, gevolgd door een lavastroom die dagen kan duren.

Voorbereid op een ramp?

U heeft misschien al even nagerekend. Om de 2000 jaar een rampzalige uitbarsting, en de vorige dateert van 79 na Christus. (de "kleinere" uitbarstingen verwaarloosd) We bevinden ons dus in risicotijden. Wat als...? Napels is een miljoenenstad die volledig zou worden weggeveegd van de kaart bij een grote uitbarsting.

Wees gerust, de Vesuvius wordt constant in de gaten gehouden. Men is zich namelijk bewust van de slapende ramp.
Een observatiecentrum op de bergflank houdt continu seismische activiteiten in de gaten zodat men tijdig weet wanneer het zover is. Normaal gezien moet men ettelijke weken op voorhand de uitbarsting zien aankomen. Dit door de aardschokken die aanduiden dat de druk te groot wordt, aardschokken die door de Romeinen destijds als onschuldig worden beschouwd.
Nochtans is er geen echt bekend evacuatieplan dat bewoners snel kan verwijderen. De enige snelweg waarmee men Napels kan verlaten, zit zelfs op gewone dagen vaak dicht. Via de zee dan maar? Laat ons hopen dat wanneer de reus weer wakker wordt, en dat zal zeker gebeuren, we beter zijn voorbereid dan onze voorgangers. Of de uitbarsting nu over een half jaar gebeurt, of over 50 jaar pas, de Vesuvius zal weer wakker worden vroeg of laat, en dan zal er snel moeten worden gehandeld, om de dood van miljoenen mensen te voorkomen.