De vlier, een goed middeltje tegen verkoudheid

Binnen de familie van de vlier zijn er 25 soorten, maar er komen er slechts drie voor in Nederland en België. Deze heesters dragen welriekende bloesems en in de bloeiperiode massa's bessen. Als ze nog niet rijp zijn, eet je ze best niet op want dan zijn ze giftig. Wacht tot ze een donkerrode tot blauwe kleur hebben. Na de pluk kun je er ook siroop, sap of confituur van maken. Het sap is heel gezond en helpt tegen een verkoudheid.

Stikstofhoudende plant

Een vlier is een stikstofminnende plant. Dat wil zeggen dat de plant kan gedijen in grond waar er veel stikstof aanwezig is. Onze lucht bestaat uit 80% stikstof, maar de meeste planten kunnen deze stof niet gebruiken. Toch zijn er ook andere soorten. Bepaalde struiken, bomen,... kunnen de stikstof omzetten naar een bruikbaar gas. Ze doen dit aan de hand van een bacterie die in de knolletjes van hun wortels zit. Net als bijvoorbeeld de els kan de vlier dat ook. Vlieren groeien dan ook op allerlei soorten bodems. Zo kun je deze plant zowel op knotwilgen vinden als langs een vieze beek of op een dor stukje grond. Toch verkiest de vlier meestal een plaats met een rijke bodem zoals een bloemrijke haag,...

Bevruchting

De helmknoppen van de bloesems produceren stuifmeel. Insecten brengen dit gele poeder naar de stempel. Daarna groeit er een stuifmeelbuis naar het vruchtbeginsel waar een zaad- en eicel versmelten. Dit vruchtbeginsel groeit uit tot een vrucht met zaden. In het begin is de vrucht nog groen, maar na een tijdje rijpen de bessen en zijn ze roodachtig-blauw tot zelfs zwart. De groene bessen zijn giftig, dus ga niet te vroeg op bessenjacht!

Drie soorten

In België en Nederland komen er drie soorten vlieren voor. We spreken van de gewone vlier, de tros- of bergvlier en de kruidvlier. Zoals zijn naam al doet vermoeden komt de gewone vlier het vaakst voor. De bessen van deze plant zijn dan ook bruikbaar om siroop en confituur van te maken. De donker gekleurde bessen van de kruidvlier lijken op die van de gewone vlier, maar kunnen niet in de keuken gebruikt worden. Ze zijn giftig. De bessen van de trosvlier zijn veel feller rood gekleurd.

Remedie tegen allerlei kwaaltjes

De Kelten en Germanen beschouwden de vlier als zinnebeeld van vruchtbaarheid en wedergeboorte en de mensen plaatsten dan ook een vlier bij de deur van hun woning. Zo dachten ze in die tijd ook kwade geesten uit hun huis te houden. In de 17de eeuw werd de vlier voor allerlei kwaaltjes gebruikt. Men verwerkte de bessen in een zalf voor wintervoeten en -handen, men maakte siroop tegen de hoest, vlierwater werd gebruikt tegen pijnlijke ogen, thee moest hoofdpijn voorkomen,... Van al deze middeltjes zijn er weinig die nu nog in de handel te verkrijgen zijn. Toch wordt er nog bessensiroop verkocht tegen een verkoudheid. Dit zou nog steeds een efficiënt middeltje zijn.

Identiteitskaart

• Familie: kamperfoeliefamilie
• Andere leden: kamperfoelie, sneeuwbes, wollige sneeuwbal,...
• Blad: samengesteld, 3 tot 7 tegenoverstaande blaadjes - gezaagde bladrand - nerven zijn veervormig
• Hoogte: 4 tot 5 m

Weetjes

• De takken van de vlier zijn hol en ze bevatten sneeuwwit merg. Van de holle takken kun je makkelijk een blaaspijp maken.
• Op vlierhout vind je vaak een paddenstoel die gelijkt op een oorschelp. Dit is het Judasoor. Judas zou zich verhangen hebben aan een vlier en daarbij zou er een stuk van zijn oor aan de struik zijn blijven hangen.