Viburnum met vaginale geur

Soms hebben heel gewone struiken of bomen zo hun geheime kantjes. Oude gebruiken, medicinale toepassingen, magische krachten of vreemde geuren. De Viburnums zijn zo'n plantengeslacht die, als brave sierstruiken onze tuinen bevolken, maar waarvan de bloemen heel verschillende, intrigerende geuren verspreiden. Geuren met een geschiedenis.
Er zijn soorten met een zwaar zoete, tropische geur, anderen verspreiden een vluchtig fris, bijna citroenachtig aroma en verder zijn er ook Viburnums die ons neusorgaan met een stinkende zwavelgeur teisteren.

Nog merkwaardiger was mijn ontdekking dat sommige van die geuren, van zoet tot zuur, in verband gebracht werden met de geur van de genitaliën. En dan ook genitaliënbloem genoemd werden. Bloemen dus die een vaginale geur verspreiden en dan nog wel bloemen van gewone struiken zoals de Gelderse roos en andere Viburnumsoorten.

Seksuele voorlichting

In een klassiek boek over seksuele voorlichting uit 1929, Het volkomen huwelijk van Dr. Th. van de Velde, het standaard voorlichtingsboek uit die tijd. Het enige boek ook dat mijn ouders bezaten en dat ik 50 jaar geleden ontdekte in de linnenkast, diep verborgen onder een stapel dekens. In dat zedige boek schrijft Van de Velde over het clitoraal smegma, een zachte vetmassa, die door de daar aanwezige smeerklieren wordt bereid. Hij beschrijft de geur die van aangenaam naar zeer onaangenaam kan overgaan. En... vergelijkt de geur met viburnumbloesem in zijn tuin. 'Zijne pas ontloken bloesems hebben een reuk, die aan dien van vrouwelijke genitalia herinnert. Het valt mij telkens op dat mannen met blijkbare voorliefde aan deze bloesem ruiken....’. En hij schrijft er bij dat zelf zeer onervaren mannen, het graag ruiken.Worden deze bloesems ouder, zegt hij, dan verandert hun reuk meer en meer, om ten slotte het zeer onaangename ranzig-scherp-zoutige kenmerk aan te nemen, dat ons gynaecologen maar al te zeer bekend is.

Gelderse roos in fyto- en homeopathie

Nog merkwaardiger is het feit dat de Viburnum in de fyto en de homeopathie juist gebruikt worden om menstruatieklachten te verhelpen. Een vreemde vorm van signatuurleer, zou je kunnen zeggen en een letterlijke ondersteuning van het homeopathische principe dat het gelijke met het gelijke kan genezen worden. 'Similia similibus curentur'! In de Practische homeopathie van Binet wordt het middel geadviseerd tegen krampen van de baarmoeder en spastisch dysmenorree. Het stilt de baarmoedercontracties bij het begin van de zwangerschap

In de Indiaanse geneeskunde van Noord-Amerika word Viburnum opulus ook CrampBark genoemd en door de beroemde Ecclectic Doctors gebruikt tegen 'cramps; spasmodic uterine pain; pain in thighs and back; bearing-down, expulsive pain; neuralgic or spasmodic dysmenorrhea. Ook de Viburnum lantana, Wollige sneeuwbal en Viburnum prunifolium Black haw werd door de Indiaanse vrouwen voor dezelfde kwalen, maar ook om een abortus te voorkomen, gebruikt. Dr. Phares, introduceerde het middel tegen abortus ' prevent abortion, whether habitual or otherwise-whether threatened from accidental cause or criminal drugging. He considered it to completely neutralize the effect of the cotton bark when this is used for the purpose of causing abortion. It was for a long time customary for planters to compel their female slaves "to drink an infusion of black haw daily whilst pregnant to prevent abortion, from taking the cottonroot"

Over de geur

Vandevelde vermeldt ook de chemische samenstelling van dat vaginaal vocht en van... de viburnumbloesem 'zij ontleent de geur aan haar gehalte aan verbindingen der vetzurenreeks, o.a. aan valeriaanzuur, en vooral aan die der caprylzuurgroep.
Wat dat zeggen wil, zal ook de leek begrijpen als hij weet, dat dergelijke scheikundige verbindingen eenerzijds aangename specifieke geuren bezitten (b.v. naar ananas, naar sommige bloesems rieken) doch anderzijds voor den stank van rottende kaas en van zweetvoeten verantwoordelijk zijn, en dat deze stoffen zich gemakkelijk ontbinden, waarbij een aanvankelijk aangename reuk in een zeer onaangename kan overgaan.

Dat balanceren van geur tussen aangenaam en onaangenaam kennen we ook van de befaamde valeriaanwortel, waar ook de naam valeriaanzuur vandaan komt, deze verse wortel ruikt redelijk aangenaam maar de gedroogde juist sterk muf, zweetvoetachtige geur. Farmacologisch hebben deze geuren meestal ook een kalmerende, krampstillende en mogelijk ook een hormonale werking.

Gewone struiken met geheime kantjes. Is dat niet juist wat tuin en natuur extra aantrekkelijk maakt?