Citroenmelisse is een kruid en ruikt naar citroen

De citroenmelisse (Melissa officinalis) ruikt naar citroen. Een lichte wrijving over het blad geeft een heerlijke geur. Citroenmelisse in de moestuin of tuin geeft veel plezier. Als kruid kan citroenmelisse in de keuken gebruikt worden, als tuinplant misstaat citroenmelisse niet tussen andere vaste planten, citroenmelisse kan helpen bij gezondheidskwalen en als er muggenplaag is blijven ze uit de buurt van een citroengeur!

• Wetenswaardigheden over citroenmelisse
• Het vermeerderen van citroenmelisse
• De kracht van citroenmelisse
• Waar citroenmelisse goed voor is
• Gebruik in de keuken

Wetenswaardigheden over citroenmelisse

Citroenmelisse is een kruidachtige vaste plant en hoort bij de familie van de lipbloemigen. Andere lipbloemigen zijn onder ander:

• akkermunt;
• bergbonenkruid;
• witte dovenetel;
• echte marjolein;
• wollige munt;
• watermunt;
• rozemarijn;
• valse salie;
• wilde marjolein.

De bladeren van de citroenmelisse zijn glanzend lichtgroen, gezaagd, eivormig, en de nerven zijn duidelijk zichtbaar. Het zijn de bladeren die door er lichtjes overheen te wrijven, een aromatische citroengeur geven. De oliekliertjes op het blad, die de glans geven, zijn hier de veroorzakers van. De holle vierkante stengels zijn licht behaard en de plant bloeit vanaf juli met witte tot zacht gele, kleine bloemen. De lipbloemen staan rondom twee zijdes van de stengel in een schijnkrans (zie hieronder foto’s van een schijnkrans bij de witte dovenetel). De bloemen worden door hun nectar veel bezocht door bijen en hommels. De Latijnse naam van citroenmelisse Melisse, betekent in het oud Grieks ‘honingbij’. Vandaar dat de citroenmelisse ook weleens de bijenplant wordt genoemd. De plant wordt ongeveer 50 centimeter tot 1 meter hoog. Citroenmelisse kan in de volle zon staan in een humusrijke, zanderige grond met voldoende vocht. Bij erg zonnig weer is het wel fijn dat er enigszins schaduw van bomen is. Citroenmelisse is van nature geen inheemse plant en is waarschijnlijk in Nederland gekomen door de Arabieren die de plant naar Spanje importeerden. Van daaruit is het verder verspreid in Europa door Benedictijner monniken.

Het vermeerderen van citroenmelisse

Om citroenmelisse als kruid te krijgen zijn er drie manieren:

• scheuren
• zaaien
• stekken

Scheuren

Vanuit een wortelstok ontstaan nieuwe plantjes (de uitlopers). Wanneer de plant te groot wordt of teveel uitlopers heeft op niet gewenste plekken, is het eenvoudig om de nieuwe plant te scheuren.

Zaaien

Vanaf half april kan het zaad in de volle grond. Net als andere kruiden houdt de citroenmelisse niet van teveel bemesting. Het zaad ontkiemt langzaam. Ook zaait het zichzelf uit en kan zo gemakkelijk in een potje gezet worden.

Stekken

Gebruik een scherp mes en snijd schuin af onder een oog (een knop welke zich bevindt aan de zijkant van een gezonde stengel. Laat de stek een paar uur opdrogen voordat het in stekgrond wordt gepoot of in water. Zorg er wel voor dat een stek in de aarde, voldoende vochtig blijft.

Het gehalte aan werkzame stoffen daalt wanneer de plant ouder wordt. Verjong citroenmelisse na elke vier tot vijf jaar.

De kracht van citroenmelisse

De Latijnse naam van citroenmelisse (Melissa officinalis) geeft al aan dat citroenmelisse, al vanaf de oudheid een geneeskrachtige werking heeft. Officinalis betekent namelijk de plek van de apotheker. De heilzame werking is vooral te danken aan de etherische oliën (een vluchtige olieachtige stof) in de bladeren. In de klieren in de bladeren zitten citronella en de citroengeur geranial. Verder bevat citroenmelisse

• looistoffen
• bitterstoffen
• organische zuren

Looistoffen

Ook wel tannines genoemd. Het zijn stoffen met een samentrekkende werking. Tannines zijn in staat om eiwitstoffen van de slijmvliezen en de huid te binden en zo te beschermen tegen onder andere bacteriën. Looistoffen hebben bovendien een ontstekingsremmende en ontsmettende werking.

Bitterstoffen

Bitterstoffen prikkelen de maag tot afscheiding van maagzuur. Ook hebben bitterstoffen een versterkende werking.

Organische zuren

Net als in rozemarijn zit in citroenmelisse rozemarijnzuur. Een anti- oxidant welke helpt om celschade te voorkomen. Het versterkt het immuunsysteem bij stress, ouderdom of slechte voedingsgewoonten. Rozemarijnzuur heet het vermogen om het vrijkomen van histamine in het lichaam te voorkomen. Histamine welke allergische reacties veroorzaken.
Ook bevat citroenmelisse de vitaminen C, E en bètacaroteen.

Waar citroenmelisse goed voor is

Voor medicinale doeleinden gebruikt men het hele bovengrondse deel van het niet-bloeiend kruid. Verse bladeren zijn het beste want hier zit het meeste aroma in en de meeste geneeskrachtige stoffen. De bladeren worden geplukt voordat de plant bloeit. Citroenmelisse werkt bij:

• stress (burn-out, spanningen en angst. Citroenmelisse werkt kalmerend en ontspannend en klachten als hartkloppingen, hoofdpijn, slapeloosheid en maagklachten als gevolg van stress kunnen minder worden of verdwijnen;
• vermoeidheid of verkoudheid. Citroenmelisse heeft ook een versterkende werking die het natuurlijk afweersysteem helpen.
• slecht slapen en depressieve gevoelens.;
• opwekken van eetlust
• darmkrampen en winderigheid. Citroenmelisse is krampstillend. Misselijk, braakneigingen/braken, moeilijke spijsvertering door stress of menstruatiekrampen? Citroenmelisse werkt kalmerend;
• virussen. De antivirale en antibacteriële eigenschappen van citroenmelisse helpen tegen het herpes simplex virus(koortslip) en bevordert het genezingsproces van zweertjes en wondjes. In dit geval leg er een kompres op;
• insectenbeten. Leg verse bladeren direct op insectenbeten.

Om zelf met citroenmelisse aan de slag te gaan is er:

• melissethee. Dit kan met gedroogde bladeren in een thee-ei. Pluk buiten verse citroenmelisse en laat even trekken. Drie maal daags een kopje verse en lekkere thee. Citroenmelisse geeft een frisse smaak;
• melissewijn. Neem een handvol gekneusd blad van de citroenmelisse een paar takjes koriander en wat nootmuskaat en doe dit in een schenkkan. Giet er vervolgens een fles rode wijn overheen en laat dit twee dagen op een warme plaats staan. Zeef de wijn na twee dagen en neem een glas voor het slapen gaan;
• melissebad. Doe twee handen vol vers citroenmelisseblad bij in het warme badwater.

Gebruik in de keuken

Het blad van citroenmelisse kan het hele jaar worden geoogst. Het blad wordt rauw gebruikt. Hak de bladeren fijn en voeg deze als garnering toe aan (vis)salades, sauzen, groenten of desserts. Citroenmelisse is een zacht kruid en zachte kruiden verliezen de smaken bij meekoken. Toch gehakte citroenmelisse bij de soep gebruiken? Voeg het toe net voor het opdienen.

Weetjes

• citroenmelisse verstoort de werking van de reukzin van muggen! Hetzelfde effect wat de muggenwerende zalfjes en crèmes doen.
• citroenmelisse houdt het koolvliegje (delia radicumop) op een afstandje. De koolvlieg zet haar eitjes half april af, aan de voet van de boerenkool of in de bladoksel van de spruitkool. De maden, die uit de de eitjes komen kruipen dan uit de jonge spruitjes! Plant citroenmelisse tussen de spruitkool. Het houdt de koolvlieg weg!
• citroenmelisse haalt bijen in de tuin. Een natuurlijke verstuiver voor vruchtbomen.
• laat de uitgebloeide stelen in de winter staan. Het geeft bescherming tegen de kou en vogels de gelegenheid om ’s winters kleine insecten op de stengels te zoeken.
• citroenmelissedrank is erg verfrissend op zomerse dagen. Zet ’s morgens een pot thee van citroenmelisse bladeren in de koelkast en je hebt een gezonde en verfrissende dorstlesser. Ook lekker (voor volwassenen) is het om in een koud glas rosé of witte wijn twee verse citroenmelisse bladeren te doen.