Alles over de huid

De huid is in vele opzichten belangrijk en veel meer dan zomaar het omhulsel van het lichaam! De huid is de eerste verdedigingslinie tegen schadelijke invloeden uit de omgeving. De huid bezit tastgevoel zodat dingen gevoeld kunnen worden. Zonder huid zouden mens en dier niet kunnen bestaan…

De huid

• De huid is het grootste orgaan van het lichaam, zowel qua oppervlakte als qua gewicht.
• De huid beschermt tegen ziekten, tegen warmte, kou en uitdroging.
• De huid bevat tast- en warmte zintuigen
• De huid is een uitscheidingsorgaan van zweet en talg
• De huid heeft een onderhuidse vetopslag

De huid bestaat uit twee lagen

• de opperhuid of epidermus
• de lederhuid of dermis

onder de lederhuid zit de onderhuid of subcutis voor de onderhuidse vetopslag

De opperhuid

De opperhuid heeft een aantal lagen dekweefselcellen of epitheelcellen. Deze cellen verschuiven van de oorsprong naar de oppervlakte. Hoe ouder, hoe platter de cellen worden en hoe meer hoorn ze bevatten. Uiteindelijk verhoornen ze en schilferen ze af. Bij de hond duurt dit proces 22 dagen. De verschillende fases die de epitheelcel doormaakt kan men herkennen onder de microscoop.

De kleur van de huid wordt bepaald door de hoeveelheid pigment. Het pigment zit in aparte opperhuidcellen de melanocyten. Een hond heeft niet veel melanocyten. Bij de kat zitten de melanocyten in de huid van de tepels, de balzak, de penis, de anus en de oorschelpen. Melanocyten worden aangezet tot het maken van pigment door zonlicht, door prikkels van bijtende stoffen of door een ontstekingsreactie.

De opperhuid heeft de volgende onderdelen:

• zweetklieren
• talgklieren
• haarfollikels
• nagels

Er zijn twee soorten zweetklieren. De ene soort komt over de hele huid voor, in samenhang met het haar. Ze vormen een eiwitachtige stof die continu wordt gevormd. Deze eiwitachtige stof wordt gemengd met talg en vormt zo een barriere op de huid. De andere soort zweetklier komt voor in groepen. Bij de mens zit zo'n groep in bijvoorbeeld de oksel. Bij de hond en de kat zitten deze groepen onder de voetzolen. Ze dienen hier niet voor warmteafgifte, maar voor voetzoolbevochtiging. Hond en kat geven hun warmte af door te hijgen.

De talgklieren zijn verspreid over de huid. De productie en uitscheiding van talg staat onder invloed van de geslachthormonen en de geslachtscyclus. De huid van een dier kan veranderen na een sterilisatie of castratie. Het talg houdt de huid soepel en vochtig. Het geeft de vacht glans en het vormt een chemische barriere tegen ziekteverwekkers.

De opperhuid bevat haarfollikels waar het haar uit groeit. Van elke haar zit er een gedeelte in de huid, de haarwortel en steekst er een gedeelte uit de huid, de haarschacht.

De haarschacht bestaat uit keratine of hoornstof. Dit is dood materiaal. Het pigment in de huid bepaald de kleur van de haren. Pigmentkorrels komen alleen voor in de kleuren bruin en zwart. De vachtkleur wordt bepaald door de verhouding tussen de zwarte en de bruine korrels. Bij een gebrek aan pigment is de vacht wit.

Iedere haar heeft een spiertje die de haar rechtop kan trekken. Op deze manier vormt er een luchtlaag tussen de haren die dient ter isolatie van het lichaam.

De nagels bestaan ook uit keratine, maar dan een hele dikke laag.

De lederhuid

De lederhuid bestaat uit bindweefsel, het heeft een losse structuur die zorgt voor een bepaalde mate van rek. Wordt de huid teveel opgerekt dan ontstaat er een scheurtje (striae). De huid van dieren is over het algemeen elastischer dan die van de mens. Dieren krijgen dan ook geen straie.

De lederhuidvezels liggen in een bepaald patroon. Dit is te zien als er een insneding in de lederhuid wordt gemaakt. Snijdt men in de ene richting dan opent de wond zich, men noemt dit een gapende wond. Snijdt men in de andere richting dan houden de vezels e wond dicht.

Dieren hebben in tegenstelling tot mensen spieren in de lederhuid. De huid kan zo heen en weer getrokken worden onder invloed van een huidreflex. We zien dit bij koeien die met de huidspieren de vliegen van hun lichaam verjagen.

De lederhuid zorgt voor regulatie van de lichaamstemperatuur. Het bevat veel bloedvaten. Als de bloedvaten open staan neemt de temperatuur van de huid toe, waardoor het bloed kan afkoelen. Als de bloedvaten dicht zijn, neemt de temperatuur van de huid af en blijft het bloed warm.

Onderhuid

De grens tussen lederhuid en onderhuid is moeilijk te bepalen. Hoe dieper men kijkt in de onderhuid hoe losmaziger de vezels. De onderhuid bevat veel vetcellen. De voetzolen van dieren heben vetkussens die zorgen voor schokdemping. Het vet heeft verder een isolerende fuctie die warmte vasthoudt. Het vet bepaald ook de contour van het lichaam.

Huidproblemen bij het dier kunnen de volgende symptomen geven:

• krabben, bijten, schuren
• roodheid of erytheem
• jeuk of pruritis
• blaasjes met vocht of vesiculae
• blaasje met pus of pustulae
• verdikking, zwelling of bullae
• kaalheid of alopecia
• schilfers of squamae
• korsten of crustae
• zweren of ulcerae
• huidverdikking of lichenificatie
• huidverkleuring of hyperpigmentatie

huidproblemen kunnen veroorzaakt worden door:

• vlooien, schimmels, bacterien, mijten of insecten
• allergieen
• afweerstoornissen of auto-immuunziekten
• huidtumoren

Als de dierenarts de huid van een dier wil onderzoeken kan hij het volgende doen:

• het bekijken van de aangetaste plekken en de grootte ervan bepalen
• na het enige tijd de plekken opnieuw bekijken om verandering in de plek te bepalen
• de huid op minder behaarde plekken bekijken, zoalsd e oren bij de kat en de liezen of oksels bij de hond
• een stukje huid afkrabben en onder de microscoop onderzoeken op mijt.
• een stukje huid afkrabben en op kweek zetten om bacterien te ontdekken
• een allergietest, deze kan tot nu toe alleen bij de hond. De hond krijgt een beetje van de stof ingespoten waarvan gedacht wordt dat deze de oorzaak van de allergie zou kunnen zijn. Na een half uur dient er een reactie op te treden waarbij de huid rood en dik wordt. Stoffen die een allergie veroorzaken noemt men allergenen
• een huidbiopt nemen, de arts neemt een stukje huid weg en laat dit onderzoeken door een patholoog

Ziekten van de huid

Schimmel

Een schimmel is een besmettelijk ziekte, ook voor de mens. Het geeft korsten en kale plekken op de huid omdat de haren afbreken. Een schimmel kan jeuk veroorzaken, maar dit hoeft niet. Een schimmel verspreidt zichzelf via sporen, de geslachtcellen van de schimmel. Deze verspreiding kan ook via dood materiaal. De sporen blijven jaren houdbaar. Een dier kan een drager zijn van een schimmel, zonder last te hebben van symptomen

Bacterien

Als de huidweerstand vermindert slaat de normale huidflora toe en treedt een bacterie de huid binnen. Dit gaat altijd gepaard met pus. Pus is een mengsel van leukocyten en dode bacterien. De huidweerstand vermindert bijvoorbeeld als de huidplooien nat worden en gaan smetten. Dit gebeurt bij dikke dieren en bij dieren met veel huidplooien zoals de sharpei of de engelse bulldog.

Mijten
Mijten graven spinachtige gaten in de huid. Het geeft erge jeuk. Het dier zal zich krabben, schuren en bijten. Een andere naam voor mijten is schurft. Schurft kan soms ook voor de mens besmettelijk zijn.

Insecten

Insecten die de huid kunnen beschadigen zijn bijvoorbeeld vlooien, luizen, vliegen, vliegenmaden, teken en vachtmijten. Over het algemeen geven deze insecten het dier jeuk.

Vlooienallergie

Een vlooienallergie is eigenlijk een allergie voor het speeksel van de vlo. Het geeft een specifiek ziektebeeld en komt voornamelijk voor bij katten. Men noemt het miliaire dermatitis. Bij de kat verscheinen korstjes op de huid, vooral bij de staartbasis. Ook honden kunnen een vlooienallergie hebben, maar het ziektebeeld bij de hond is variabel.

Allergien

Dieren kunnen allergisch zijn voor pollen en hooikoorts hebben. Bij dieren geeft het huidproblemen zoals jeuk aan de kop en de ondervoeten. .

Een dier kan ook allergisch zijn voor voedsel, meestal pas vanaf de 6e maand bij honden. Bij katten kan een allergie voor voedsel op elke leeftijd beginnen.

Dieren kunnen ook een contactallergie krijgen. Deze vorm van allergie komt niet vaak voor. Het dier heeft een allergie voor bijvoorbeeld zijn mand of zijn voerbak.

Autoimmuunziekten

Bij een autoimmuunziekte maakt het lichaam antilichamen aan tegen een onderdeel van het eigen lichaam. Antilichamen kunnen de huid afbreken, wat huidbeschadiging tot gevolg heeft, zoals zweren, open plekken, jeuk en pijn. Vaak gaat het ook gepaard met koorts, bloedarmoede en diarree.

Huidtumoren

In de huid kan een tumor voorkomen in de klieren, de melanocyen en de hoornproducerende cellen. Een tumor kan goed- of kwaadaardig zijn. Een wrat is een goedaardig tumor. Een voorbeeld van een kwaadaardig tumor is het maligne melanoom.