Kievitseieren zoeken verboden: een traditie verdwijnt

Elk jaar barstte vooral in Friesland de strijd los om het eerste kievitsei te vinden. Vanaf 2009 was het kievitseieren zoeken overigens wel aan hele strenge regels gebonden. Ongelimiteerd kievitseieren zoeken was er toen al niet meer bij. In 2015 viel overigens echt het doek over de traditie. Er mochten geen kievitseieren meer geraapt worden. Friesland verzette zich eerst hevig, maar bedacht later een oplossing voor de vinder van het eerste ei in de provincie. Daarbij blijft het ei gewoon in het nest.

Niet iedereen mag kievitseieren zoeken

Voordat er allerlei regels werden opgelegd voor het zoeken van kievitseieren, zochten heel veel Friezen naar kievitseieren. Het was een soort traditie. Overigens is kievitseieren zoeken wel een klasse apart. Een echte zoeker kijkt hoe het kievietspaar zich gedraagt en hoe ze op andere roofvogels reageren. Pas als ze zien dat die reacties fel zijn en ze constant terugkeren naar het nest, gaat een echt kievitseizoeker op pad. Er worden dus niet hele velden doorkruist door alleen maar naar de tenen te kijken en te zoeken naar die ene speld in de hooiberg. Want een kievitsei is namelijk groen gespikkeld en valt heel vaak niet om in het grasland.

Later mocht maar een beperkte groep mensen meer kievitseieren zoeken. Mensen hadden namelijk een eierzoekkaart nodig en die kregen ze alleen als ze lid waren van de Friese Vogelwachten. In 2011 lieten 5005 Friezen zich registreren om te mogen zoeken, in 2012 was dat ongeveer hetzelfde aantal.

Protesten en bezwaren

De regels rond het kievitsei zoeken veranderden na voortdurende protesten en bezwaren van de Faunabescherming Nederland. Het eierzoeken was daardoor al gebonden aan heel veel regels en daardoor kan nog maar een beperkt aantal mensen zomaar door de weilanden lopen en een kievitsei zoeken en meenemen. In 2015 viel het doek helemaal, er mochten geen kievitseieren meer gezocht worden. Of althans gezocht wel, maar niet meegenomen worden.

Wanneer mocht je kievitseieren zoeken?

Mensen mochten in het laatste jaar nog kievitseieren zoeken als ze:

• Vooraf geregistreerd waren
• Een mobiele telefoon bij zich headden. Ze moesten hun vondst namelijk meteen bij een landelijke databank van natuurgegevens aanmelden, voordat ze het ei oprapen en meenemen.

Hoe meldden ze de vondst van een kievitsei?

Bij het rapen van een kievitsei moest officieel toestemming worden gevraagd van de vogelwachtersbond BFVW in Friesland. Dit gebeurde door een sms te versturen. In deze sms moest de volgende tekst staan: aai (betekent ei in het Fries) en dan het aantal. Als de bond akkoord ging, dan werd een sms teruggestuurd. Pas dan mocht het mee worden genomen.

Hoeveel kievitseieren mochten er geraapt worden?

Er was een maximum aan het aantal eieren dat geraapt mag worden. Dit was in 2012 5939. Toen degene die ei nummer 5939 had gevonden dat had gemeld aan de bond, ging er vervolgens een sms uit naar alle andere eizoekers dat ze niet meer mochten rapen. Persoon mochten overigens maar 15 eieren rapen.

Sulveren Ljip

Mensen die in Friesland het eerste kievitsei van de hele provincie vonden, kregen de Sulveren Ljip. Ljip betekent kievit in het Fries. Bovendien werd er ook nog een vergoeding van 15 euro voor gegeven. De commissaris van de koningin in Friesland nam het eerste ei altijd in ontvangst. Hij deed het ei dan in een bakje water om te zien of het wel goed was. Was het geen oud ei dan was officieel het eerste ei gevonden. Alle gemeenten in Friesland hadden overigens dezelfde gewoonte. De eierzoeker die het eerste kievitsei van de gemeente had gevonden bood het aan aan de burgemeester en kreeg daar ook een klein geldbedrag voor. En de eer. Nadat er een verbod was ingegaan op het zoeken naar kievitseieren bleef wel de eer om het eerste ei. Mensen die het eerste ei van de provincie vonden, mochten met de Commissaris van de Koningin het land in en kregen ook nog steeds een beloning. Het ei bleef echter liggen. Pers was ook niet gewenst, om te voorkomen dat de kievit gestoord werd bij het zorgen voor nageslacht. De gemeenten deden hetzelfde. Zij bleven een vergoeding geven, het ei bleef waar het was. Burgemeesters gingen overigens niet het land in om te kijken of het ei wel goed was, dat deed iemand van de vogelwacht.

Nazorg kievitsei zoeken

Wie geregistreerd stond als eierzoeker, had daarna ook nog een taak te vervullen. Bij het zoeken naar eieren hoorde namelijk ook de nazorg. Deze nazorg is gebleven, ook al zoeken mensen dus geen kievitseieren meer. Dit betekent dat de nesten die er zijn worden beschermd en afgezet zodat boeren er niet overheen maaien met hun machines. Bij werkzaamheden waarbij niet om de afgezette nesten heen gewerkt kan worden, lopen de nazorgers voor de boeren uit en pakken ze de eieren uit de nesten. Nadat het land is bewerkt wordt de eieren teruggelegd in een gemaakt kuiltje. De meeste kieviten komen dan daarna gewoon terug om door te broeden. Die periode is overigens best lang omdat er van uitgegaan wordt dat er gewaakt om worden om drie broedsels. Het eerste wordt namelijk vaak geraapt door de eierzoekers en de twee daarna moeten worden bewaakt om er voor te zorgen dat er genoeg kieviten over blijven. Die nestbescherming wordt overigens gedaan over 150.000 hectare boerenland. De nazorgers houden overigens ook bij hoeveel vogels ze waar aantreffen. Op die manier kan de stand van alle vogelsoorten goed in de gaten worden gehouden.

Hoe ziet een nest van een kievit er uit?

De meeste kieviten leggen een broedje of te wel vier eieren in een nest. Dit gebeurt in ongeveer een week. Daarna begint de broedtijd die 28 dagen duurt. Daarna moeten de jongen nog jong en sterk worden.

Eerste kievitsei van 2013

Het eerste kievitsei van 2013 werd op 22 maart 2013 gevonden door Melle van der Meer uit Sumarreheide. Het ei lag in een weiland bij Earnewâld.

In 2013 bijna geen kievitseieren

In 2013 mochten mensen in totaal 6307 kievitseieren rapen. In werkelijkheid werden dat er 9. Dit omdat er nergens eieren te vinden waren en de kievit ook de gekste plaatsen uitzocht om voedsel te vinden. Door de kou en de droogte hadden de vogels het moeilijk. Daarnaast bleken ook de eierzoekers het te laten afweten, waarschijnlijk ook door de kou van dat moment.

Ontheffing voor Friesland

In Friesland werd nog wel ontheffing gegeven voor het kievitsei zoeken, maar eind 2015 werd het ook daar aan banden gelegd. De stand van de kievit was ook daar te ongunstig. De provincie wilde nog wel proberen om samen met de BFVW te komen tot een situatie waarbij op termijn de kievitsstand wel weer gunstig genoeg is om eieren te rapen.

Eerste ei niet meer rapen

Omdat nazorg en kievitseieren zoeken nauw met elkaar verbonden zijn, werd in Friesland toch nog iets in het leven geroepen om vinders van het eerste ei te eren. Het ei mag niet meegenomen worden, maar de Commissaris van de Koning bezoekt het nest wel en er wordt een foto gemaakt.