De houtduif: een veel voorkomende duivensoort in Nederland

Er zijn het hele jaar door veel houtduiven in ons land te zien. Je hoeft maar een park, een buitengebied of soms eigen tuin in te gaan en je ziet wel ergens een duif. Deze duif is opvallend vanwege zijn grootte, witte vlek aan de zijkanten van de hals en roze poten. Roofvogels zoals de buizerd en de havik eten graag duiven. Ook al zien we deze duif bijna overal, toch weten we vaak weinig over deze mooie vogel.

Algemeen

De houtduif wordt ook wel “Wood Pigeon” of "Columba Palumbus" genoemd. Deze duif is een zeer veel voorkomende duif in Nederland. De houtduif is een van de grootste duivensoorten die wel tot 45 centimeter lang kan worden. Ze kunnen schade toebrengen aan gewassen zoals groenten, zomergraan en maïs. Tegelijkertijd zorgen ze ook voor de verspreiding van zaden.

Uiterlijke kenmerken

Het meest opvallende kenmerk is de witte vlek aan de zijkanten van de hals. Het is een grote duif met een spanwijdte van 68 – 77 centimeter die in verhouding een kleine kop heeft. Door deze opvallende kenmerken is hij gemakkelijk te onderscheiden van andere soorten duiven. De vleugels hebben een witte band die tijdens het vliegen goed zichtbaar is. Zijn kop is grijspaars en zijn borst en bovenste delen zijn grijs. De snavel is kort en geel met een rode basis. De poten zijn roze en kort.

Leefgebied

Deze duif komt zeer veel voor in Nederland. Zo zie je deze vogel bijna overal: in het park, de tuin of in een buitengebied. Ze kunnen op de grond lopen zoekend naar voedsel, in een boom of op een gebouw of lantaarnpaal zitten. Het liefst bevinden ze zich rond akkers, bossen, parken, tuinen, in uitgestrekte weilanden of in stedelijke gebieden. Deze vogel komt in vrijwel overal in Europa voor.

Vijanden

Duiven worden gegeten door roofvogels zoals de buizerd en de havik. Een sperwer lust ook graag een jonge duif. Houtduiven hebben veel spiermassa zodat ze snel kunnen wegvliegen als er een vijand in de buurt komt. Omdat duiven goed kunnen vliegen worden er ook wedstrijden georganiseerd door duivenmelkers met gedomesticeerde duiven. Een houtduif nestelt graag in de nabijheid van boomvalken omdat zij valken, kraaien en gaaien uit de buurt houden.

Voortplanting

De broedperiode is van maart tot augustus waarin ze meestal 2 en soms wel 3 keer per jaar een nest hebben van 1 tot 2 eieren. De broedtijd begint met een periode van baltsgedrag dat bestaat uit koeren, buigen naar elkaar en enorm gefladder tijdens de vlucht. Ze maken hun nest vaak op de meest onmogelijke plekken. Zo kunnen ze op een dun takje van een boom een nest bouwen dat niet meer is dan een bosje takken. Valt het nest uit de boom, dan beginnen ze gewoon overnieuw. De vogels broeden om de beurt waarna de eieren na 15 dagen uitkomen. Beide ouders voeren de jongen met de zogenaamde duivenmelk. Dit is een vloeibare voeding die de duif zelf kan aanmaken in de krop. Na ongeveer 6 dagen stopt de aanmaak van deze melk en krijgen de jongen voorgeweekte zaden te eten. De jongen groeien snel en vliegen na ongeveer 25 dagen al uit.

Voedsel

Het voedsel bestaat voor een groot deel uit granen en zaden. Verder eten houtduiven bloemknoppen, groenten, kruiden en fruit. Bijna al het voedsel wordt op de grond verzameld. Alleen bloemknoppen worden direct uit bomen en struiken gegeten. Hoewel de houtduif een uitgebreid leefgebied heeft, zoeken ze vooral hun voedsel in landbouwgebieden waar granen verbouwd worden, omgeven door bossen. In Nederland zijn deze gebieden vooral te vinden in Noord-Brabant, Gelderland, Overijssel en Drenthe. Duiven in stedelijke gebieden eten vaak rondslingerende etensresten. In het najaar strijken houtduiven in grote groepen neer op geoogste akkers waar ze de zaden opeten.

Vogeltrek

In de winter gaan houtduiven zwerven waarvan een klein deel wegtrekt in zuidwestelijke richting om te overwinteren. De meeste houtduiven blijven in Nederland en een klein deel trekt weg naar België en Frankrijk.
Er komen ook duiven uit het noorden en noordoosten die hier komen om te overwinteren. Daarom zijn er zowel in de zomer als winter houtduiven in ons land aanwezig.

Leeftijd

Naar schatting is de gemiddelde leeftijd voor een houtduif 2,3 jaar. In gevangenschap worden ze ouder. De maximale leeftijd die bij een geringde vogel is vastgesteld bedroeg zelfs 16 jaar en 4 maanden. Jaarlijks zijn er tussen de 400.000 en 500.000 paar houtduiven in Nederland.

Afname in aantal

Het aantal houtduiven is afgenomen. In de jaren 1998 tot 2000 werden er circa 460.000 paren vastgesteld. In de periode 1979-1985 werden er naar schatting 500.000 tot 800.000 paren vastgesteld. Deze afname komt met name door de veranderingen in de landbouw waardoor er minder voedsel beschikbaar is voor de houtduiven. Het oogsten is veel efficiënter geworden en de gewaskeuze is veranderd van voornamelijk granen naar hoofdzakelijk maïs om de gegroeide veestapel van voeding te kunnen voorzien.