De gevolgen voor de natuur van een lange winter

De winter van 2009/2010 heeft lang geduurd. Er was veel sneeuw, het vroor hevig. Maar ook in andere jaren hebben dergelijke winters hun tol geëist. Wat doet dit met de natuur als die weer ontwaakt? Wat doet een strenge winter sowieso met de natuur? En is de schade van een strenge winter aan de natuur ook te voorkomen?

De natuur komt later op gang na een lange winter

Na een lange en strenge winter komt de natuur later op gang dan normaal gesproken. Dat betekent voor het voorjaar van 2010 bijvoorbeeld dat katjes van de els, de hazelaar en de gele kornoelje weken later gaan bloeien dan voorgaande jaren. Ook vlinders, kikkers en padden laten zich na een strenge winter begin maart nog nauwelijks zien.

Langere bloei na een lange winter?

Veel winters worden door mensen wel als heel streng beschouwd, maar zijn dit in feite niet eens. De winter van 2009/2010 gaat bijvoorbeeld niet de boeken in als extreem streng. De natuur loopt zelfs in feite maar een aantal dagen achter bij andere jaren. Veel mensen denken dat doordat alles later begint in de natuur het dus wel zal betekenen dat het voorjaar en de zomer die erop volgen heel lang zullen duren. Vol met bloeiende en groeiende planten. Niets hoeft echter minder waar te zijn. De bloeiperiode van een plant bijvoorbeeld hangt veel meer af van de temperatuur op het moment zelf dan van de periode voorafgaande aan het uitkomen van de bloemen. Bij warmte zijn planten veel eerder uitgebloeid dan als het wat killer is. Het moment waarop de lente zich echt aankondigt is daarbij niet van invloed.

Lente komt vaak te vroeg op gang

Veel mensen zijn ook gewend aan een “vroege lente”. Gewoon omdat de winter die eraan vooraf ging heel mild was. De natuur komt dan in het voorjaar eerder op gang. Eerder zelfs dan eigenlijk zou moeten. Een winter als die van 2009/2010 is eigenlijk normaal en de ontwikkeling van planten, bomen en struiken die daarop volgt is dan eigenlijk ook niet uitzonderlijk.

Adempauze voor de natuur

Bovendien krijgt de natuur door een wat langere winter ook wat meer rust. En kunnen exotische planten zich minder goed vestigen. Door hele milde winters doen ze dat wel, maar in feite is dat een heel slecht teken. Ze horen hier niet, zijn eigenlijk niet gewend aan dit klimaat, maar door een zachte winter krijgen ze toch voet aan de grond. Door die milde winters hebben zich in de afgelopen decennia al zo’n 80 plantensoorten gevestigd die daarvoor anders de kans niet zouden krijgen. In Nederland hebben we van oorsprong zo’n 1300, dus dat is een gigantische verandering in de natuur.

Insecten vriezen niet dood door een strenge winter: integendeel

Veel mensen denken dat ze doordat er een strenge of lange winter is geweest geen last meer zullen hebben van allerlei insecten zoals muggen of wespen. Het tegendeel is echter waar. Veel van de gevleugelde vrienden teren zelfs op zo’n winter, omdat ze door de kou maar heel weinig energie hoeven te verbruiken. Dat betekent dat ze na de winter energiek als nooit tevoren tevoorschijn springen. Zelfs de eikenprocessierups kan goed tegen de winter. Dit dier overwintert namelijk in een eitje en kan zelfs overleven tijdens temperaturen van min 23 graden. Het enige wat hen wel kan vernietigen is nachtvorst als zij al uit het ei zijn gekropen.

Wie overleven een lange en soms strenge winter niet?

Toch zijn er ook planten die niet tegen een lange winter kunnen. Dat zijn bijvoorbeeld de aquariumplanten die mensen overal zo maar dumpen. Het gevolg is dat heel veel sloten, plassen en andere wateren vol zitten met de slieren van de hard groeiende planten als waternavel. Maar de vorst van een strenge winter kunnen zij niet aan, dus de kans is erg groot dat zo’n probleem na zo’n winter veel minder groot is.

Amerikaanse rivierkreeft kan niet zo goed tegen een wisselende winter

Wie het waarschijnlijk na een winter als die van 2009/2010 wel moeilijk heeft gehad is de Amerikaanse rivierkreeft. Het dier dat hier illegaal binnen is gehaald en sommigen wateren al helemaal overbevolkt heeft het wellicht niet zo goed overleefd. Kreeften kruipen namelijk bij vorst naar een schuilplek die dieper ligt. Doordat de winter van 2009/2010 zo wisselend was hebben de dieren daar waarschijnlijk te weinig tijd voor gehad en konden ze de kou dus niet trotseren. Dit zou kunnen betekenen dat in 2010 veel minder rivierkreeften te vinden zijn in gebieden waar ze tot dan een probleem vormden.

Langpootmug maakt gras kapot na veel sneeuw en lange winter

Er zou na een lange winter wel schade kunnen ontstaan aan grasmatten van bijvoorbeeld golfbanen, weilanden of sportvelden. Dit komt omdat de langpootmuggen larven hebben gelegd in het gras. Die beesten vreten het gras aan de bovenkant op en daardoor ontstaan kale plekken in de velden. In perioden dat er veel sneeuw valt overleven de dieren het extra goed, omdat zij heel goed gedijen in een vochtige omgeving.