De bedreigde dwergmuis

De bedreigde dwergmuis De Europese dwergmuis (oogstmuis) is klein. Héél klein. Bijna zo klein als een grote tor. De oogstmuis leeft in bermen met hoog gras, in verwilderde tuinen en in graanvelden. Hij is in de zomer 's nachts het actiefst en leeft van zaden, maar jaagt ook op motten en sprinkhanen. De dwergmuis hoort nog niet thuis in het rijtje van bedreigde diersoorten, hoewel het aantal gestaag afneemt. Maar daar zou op termijn wel eens verandering in kunnen komen. Door de moderne landbouwmethoden, bestrijdingsmiddelen en bestemmingsplannen wordt zijn leefgebied steeds kleiner.

Inhoud


Grijpstaart

De Europese dwergmuis (Micromys minutus) is naast de berkenmuis het kleinste knaagdier van Europa. Hij wordt zo’n 7 cm lang. Net zo lang als zijn staart. En hij weegt tussen de 6 en 12 gram. Lengte en gewicht worden mede bepaald door de kwaliteit van zijn biotoop (ca. 400 m²). De vacht van de dwergmuis heeft twee kleuren: de bovenkant is doorgaans geelbruin tot oranjebruin, en de buik vaalwit. Hoe vochtiger het leefgebied, hoe donkerder van kleur deze muisjes worden. Zijn snuit is stomp en de behaarde oortjes doen denken aan die van een woelmuis.

Mycromys minutus (Europese dwergmuis) / Bron: Hecke, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Mycromys minutus (Europese dwergmuis) / Bron: Hecke, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Klauteren
Het meest opvallende aan de dwergmuis is zijn grijpstaart. Daarmee vindt hij houvast aan de halmen, kan hij ‘afremmen’ en zijn evenwicht bewaren. Zijn pootjes gebruikt hij alle vier om te klauteren en voedsel te zoeken. Aldus klimt hij langs de graanhalmen omhoog naar de aren.

Leefgebied van de dwergmuis: hooiland, bermen en verwilderde tuinen

De dwergmuis is in de zomer ‘s nachts het actiefst. En ’s winters juist overdag. Hij vertoeft het liefst in streken met veel riet en andere hoge vegetatie. Men treft hem dus vooral aan in hooiland, bermen, verwilderde tuinen en in uitgegroeide hagen.

Van Europa tot Azië

De dwergmuis komt in meer of mindere mate overal voor in Europa, Rusland (Siberië) en het noordelijk deel van Azië, maar ook in het meer zuidelijke Tibet en delen van Zuid-China.

Zaden, vruchten en schadelijke insecten

De dwergmuis is een alleseter. Hij verorbert zaden, vruchten maar ook insecten, zoals motten en sprinkhanen, afhankelijk van wat er in de verschillende jaargetijden in zijn biotoop zoal te vinden is. Zaden en granen vormen echter de hoofdmoot van zijn menu. Ongetwijfeld brengt de dwergmuis enige schade toe in de graanvelden. Hij jaagt echter ook op schadelijke insecten, waaronder de honingdauw.

Voortplanting

De paartijd begint in april en mei. Na een draagtijd van ongeveer 20 dagen neemt het wijfje van de dwergmuis jaarlijks tot in september wel zes worpen van 4 tot 8 jongen voor haar rekening. Het kroost wordt gezoogd en gepoetst. Na een dag of twee kunnen de aanvankelijk blinde jongen rondkruipen in het nest.

Huisdier

Acht à negen dagen later hebben de jongen tandjes, een vachtje en eten ze vast voedsel. Dat moet ook wel omdat de melkproductie van het muizenwijfje dan sterk vermindert en uiteindelijk stopt. Het wijfje sleept in die periode zaden en ander lekkers aan. Na 12 tot 16 dagen zijn de jongen klaar om het nest te verlaten. Een dwergmuis leeft ongeveer 6 maanden tot anderhalf jaar. Als ‘huisdier’ kan hij wel 4 à 5 jaar worden.

Het nest van de Europese dwergmuis (oogstmuis)

De dwergmuis is de enige Europese muizensoort die het nest bovengronds maakt. Zo'n 30-120 cm boven de grond tussen de halmen en plantenstengels. Het wijfje vlecht met smalle grasstroken het nest dat aan een stevige halm vastzit. De vlechtgaten worden daarna opgevuld met plantenmateriaal. Het bolvormige onderkomen voor de drachtige dwergmuis, die in deze periode en na de worp geen mannetje om zich heen wil hebben, is ongeveer 10 centimeter in doorsnede. De ingang sluit ze af met gras.

Micromys minutus (Europese dwergmuis) / Bron: Roo72, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Micromys minutus (Europese dwergmuis) / Bron: Roo72, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Belangrijke kenmerken van de Europese dwergmuis (oogstmuis)

De Europese dwergmuis behoort tot de orde van de Rodentia (knaagdieren), de familie van de Muridae (muisachtigen) en het geslacht Micromys.

Afmetingen

  • Lengte (kop en romp): ca. 7 cm; grijpstaart: ca. 7 cm.
  • Gewicht: 5-10 gram.

Leefgebied

  • Vrijwel geheel Europa tot in Noordoost-Siberië.
  • In Azië tot in Korea en Japan.

Leefwijze

  • Voedsel: zaden, vruchten en insecten.
  • Gedrag: in de zomer een nachtdier, ’s winters overdag actiever.

Voortplanting:

  • Paartijd: april tot september.
  • Draagtijd: 20 dagen; ca. 5 jongen per worp; tot 6 worpen per jaar.

Verwantschap

  • De dwergmuis behoort tot de familie van de huismuis en de bosmuis.
  • Waarschijnlijk ook verwant aan Zuidoost-Aziatische geslachten, waaronder de Haeromys.

Bedreigde soort

Dwergmuizen leven in het hoge gras en in graanvelden. Ook vertoeven ze graag tussen het riet op de droge oevers van beken en rivieren. Er zijn echter signalen genoeg die erop wijzen dat de dwergmuis binnen afzienbare tijd een bedreigde diersoort wordt. Jaarlijks wordt het bestand met een achtste kleiner. Vooral de moderne landbouwmethoden zijn daar debet aan. En niet te vergeten het gebruik van bestrijdingsmiddelen en de inzet van combines. Ook bestemmingsplannen voor woningbouw zijn er de oorzaak van dat de dwergmuis op veel plaatsen inmiddels verdwenen is.

Lees verder

© 2013 - 2024 Orion, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Europese DwergmuisDe Europese Dwergmuis is een van de kleinste knager op de wereld, deze soort komt veel voor in Europa en Rusland. Maar w…
Vissoorten: De bittervoornDe bittervoorn, een van de kleinste karperachtigen in de Europese wateren. De vis heeft een gemiddelde lengte van 5 tot…
Diersoort: WalrusDiersoort: WalrusWalrussen zijn onderverdeeld in 3 soorten namelijk de: Atlantische, Laptewseewalrus en de Pacifische. De soorten walruss…
De kraagbeer, of Ursus thibetanusDe kraagbeer, of Ursus thibetanusDe kraagbeer is een helemaal zwarte beer met een witte kraag. Hij woont in Azië in de bossen. Overdag is hij alleen en o…

Abcessen bij tamme rattenAbcessen bij tamme rattenTamme ratten zijn erg gevoelig voor allerlei ziektes en kwaaltjes. Een abces is ook een veel voorkomend verschijnsel en…
Paardendekens, maten en gewichtenPaardendekens, maten en gewichtenWil je controle houden over de vacht van jouw paard, dan zul je bij bepaalde weersomstandigheden je paard een paardendek…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Llez, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • https://en.wikipedia.org/wiki/Eurasian_harvest_mouse
  • 'Dwergmuis', IMP Nederland BV
  • Afbeelding bron 1: Hecke, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 2: Roo72, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Orion (616 artikelen)
Laatste update: 17-01-2024
Rubriek: Dier en Natuur
Subrubriek: Dieren
Bronnen en referenties: 5
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.