Mont Ventoux: de kale berg

Op 25 juli 2009 zullen de renners in de Tour de France, sinds 2002, weer de Mont Ventoux beklimmen. Deze imposante puist ookwel de kale berg genoemd, de laatste 7 kilometer bestaat het landschap alleen maar uit rotsen en stenen, is een bijzondere berg. Niet alleen vanwege zijn ligging en uiterlijk, maar ook vanwege de bijzondere verhalen die met de Reus van de Provence onlosmakelijk verbonden zijn.

Ligging

De Mont Ventoux is de enige berg in de streek Provence. De berg ligt in het departement Vaucluse in het zuiden van Frankrijk, gelegen op ongeveer 20 km ten noord-oosten van de stad Carpentras (28.000 inwoners). De top van de Mont Ventoux ligt op 1912 meter hoogte; het hoogteverschil met de voet van de berg bedraagt 1614 meter. Vanuit het zuiden is de top bij goed en helder weer op grote afstand te zien. Typerend is dat de noordhelling van de berg relatief stukken steiler is dan de geleidelijk verlopende zuidhelling. Opvallend is het grote hoogteverschil tussen de top van de berg en het gebied eromheen. De bergketen is ongeveer 15 km breed en strekt zich uit van oost naar west over een lengte van 25 km. Aan de voet van de berg liggen de dorpen Malaucène (2700 inwoners) in het westen, Bédoin (2975 inwoners) in het zuiden, en Sault (1285 inwoners) in zuid-oosten.

Naam

Over het ontstaan van de naam Mont Ventoux bestaan verschillende versies. De eerste versie komt uit bronnen van rond de 1e en 2e eeuw na Christus. De bronnen verwijzen naar de berg en deze gebruiken allebei het woord Vintur, dat waarschijnlijk de naam van de god van de bergtop was. Vintur zou afgeleid zijn van het Keltische Ven-top, wat 'besneeuwde top' betekent. Pas veel later, in de 10e eeuw na Christus, verschijnen de namen Mons Ventosus en Mons Ventorius. De andere versie zoekt verband met de hevige stormen die op de top van de berg vaak voorkomen. Ventoux zou een verbastering zijn van Venteux, wat 'winderig' betekent. Windsnelheden van meer dan 300 km/u zijn geen uitzondering op de top van de berg. Overigens heeft voor historici de 1e versie meer waarde dan de 2e versie. De mensheid, beredeneren zij, heeft altijd al een religieuze fascinatie gehad voor imposante bergen. Een voorbeeld hiervan is de Olympus in het klassieke Griekenland.

Klimaat

Het grote hoogteverschil tussen de top van de Mont Ventoux en het omliggende gebied en de overwegend west-oost verlopende richtingen van het massief zorgen voor een grote verscheidenheid in de klimatologische omstandigheden. De oostzijde heeft een kouder en vochtiger klimaat dan de westzijde. Dat heeft tot 1000 meter hoogte een typisch mediterraan klimaat. Door een krachtige opwaartse beweging van de luchtstroom zijn de neerslaghoeveelheden aanzienlijk. Er zijn gemiddeld 90 regendagen en op de top is gemiddelde neerslag is 1220 millimeter (Vergelijk: de gemiddelde neerslag in Nederland per jaar is ongeveer 790 millimeter). De neerslag is daarnaast onregelmatig verspreid in het jaar. Heftige wolkbreuken van 100 millimeter in 1 uur komen regelmatig voor. De temperatuur schommelt in de zomer tussen 10-18 ° celsius (zone boven de 1000 meter). Gemiddeld 100 dagen per jaar is de top van de Mont Ventoux in de mist of laaghangende bewolking gehuld. In de winter is de top bedekt met sneeuw en kan de temepratuur dalen tot -27 ° celsius. Zoals gezegd, de windsnelheden kunnen 300 km/u zijn. Dit komt door de mistral die er waait (een relatief koude en droge wind die kan zorgen voor scherpe temperatuurdalingen): windkracht 7.

Verhalen

De berg herbergt een heleboel bijzondere verhalen. Zo worden er sinds de aanleg van de eerste verharde wegen (1882) autoraces georganiseerd. De klassieke en bekendste route voor een groot aantal races is de race tegen de klok vanuit Bédoin naar de top, een afstand van 21,5 km. De eerste race vond plaats in 1898 en in 1957 doorbrak een Maserati de 100 km/u. Bij de laatste race in 1976 was de gemiddelde snelheid 149,19 km/u. In 1977 werden de recordpogingen gestopt omwille van veiligheidsredenen. Wel worden er nog rally's met oldtimers georganiseerd en worden de limieten van auto's getest door op topsnelheid naar boven te rijden. De berg is natuurlijk vooral bekend van de wieleretappes uit de Tour de France. De beklimming vanuit Bédoin is loodzwaar door de lengte, het gemiddelde stijgingspercentage van 7,5% en het snikhete weer in de zomer. In de Tour van 2009 is de top van de Mont Ventoux op de voorlaatste dag de finishplaats.
De berg is ook bekend door de dood van de wielrenner Tom Simpson in 1967. Hij zakte tijdens de Tour op ongeveer 1 km van de top in elkaar. De recordtijd voor de klim staat op naam van de Spanjaard Iban Mayo: in 2004 reeds hij tijdens de Dauphiné Libéré in 55 minuten en 51 seconden naar boven. Sinds 2005 rijden jaarlijks 2000 Vlamingen tegelijk de Mont Ventoux op in het jaarlijkse wielerevenement de Ventourist. Deze groep sportievelingen krijgen zelf de kans om in 24 uur zoveel mogelijk de berg op en af te rijden. Het record ligt in handen van twee Belgen; zij beklommen in 2007 de berg liefst 10 keer.