Lijsterbes is helemaal niet giftig

De lijsterbes behoort tot de rozenfamilie met de latijnse naam sorbus. Er zijn ongeveer 200 verschillende soorten lijsterbesbomen. In Nederland kennen we ongeveer 20 soorten. De lijsterbes leent zich uitstekend om jam of gelei van te maken. De bessen zijn een beetje melig. In Duitsland worden ze bijna allemaal Mehlbeeren genoemd. In Nederland heet een enkele soort meelbes. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Voedzame, vuurrode bes
• Etymologie
• Toverboom
• Eet alleen rijpe bessen
• Giftig sorbinezuur
• Volksgeneeskundig medicijn

Voedzame, vuurrode bes

Lijsterbessen zijn vuurrode kleine besjes die in trosjes aan de lijsterbesboom groeien. Het is in Nederland een inheemse boom. Verschillende soorten lijsterbes zijn over de hele wereld verspreid. In de zomer zie je talloze vogels zich tegoed doen aan de smaakvolle en voedzame bes. In Nederland is hij de boom vernoemd naar de lijster die er zomers wel pap van lust. De oude Romeinen gebruikten de lijsterbessen om vogels mnee te lokken met het doel ze te vangen en op te eten. Niet alleen vogels maar ook mensen kunnen prima genieten van deze kleine besjes.

Etymologie

Andere namen voor de lijsterbesboom zijn kraalboom, kwetsenbeienboom of vogelbessenboom. In het Engels wordt de boom rowan genoemd. Dat stamt af van het sanskrietwoord runa wat tovenaar betekent. In Engeland wordt de lijsterbes witch wood oftewel heksenhout genoemd. Een andere verklaring voor de naam rowan is dat dit komt van het Noorse Raun, wat rood worden betekent. De deskundigen twijfelen dus over de hermost van het woord rowan. Het kan best zijn dat beide betekenissen, rood worden en tovenaar kloppen.

Toverboom

De boom is veel gebruikt in rituelen. De kelten gebruikten stokken van lijsterbes in hun rituelen. Het was een toverboom bij de Kelten. Een Ierse legende vertelt dat de vrouw is ontstaan uit de lijsterbesboom. In Wales was deze boom heilig. In Schotland werd de lijsterbes gebruikt om tovenarij af te weren. Boeren lieten varkens lijsterbessen eten om ziekten te weren en de schapen moesten voor ditzelfde doel onder een tak van de lijsterbes door lopen. In heel Europa werd de lijsterbesboom op kerkhoven geplant om demonen en duivels te weren.

Eet alleen rijpe bessen

De wilde lijsterbes is een opvallende vrucht omdat in Nederland lang werd gedacht dat deze giftig was. Echter na het wegvallen van de kennisbarrieres door internet bleek dat de lijsterbes in Scandinavië en Engeland volop in het wild geplukt en gegeten worden. Ook in Duitsland heerste het volksgeloof dat de lijsterbes giftig was, wat dat betreft stond Nederland dus niet alleen. Alleen het noorden van Duitsland dacht dat lijsterbessen giftig waren. In zuidelijke Beieren wordt al eeuwenlang een confiture van lijsterbessen gemaakt.

Giftig sorbinezuur

Het is zo dat in onrijpe bessen sorbinezuur zit wat na 100 gram lijsterbessen tot maagklachten kan leiden. Het is vrij normaal voor vruchten om een beetje giftige stof te bevatten als hij onrijp is. Je moet daarom alleen de rijpe, zoete lijsterbes eten waar geen sorbinezuur meer in voorkomt. Of je moet ze koken zodat het sorbinezuur eruit gaat. Je kunt prima lijsterbessenjam maken. Je kunt ook de bessen 10 uur lang in met water verdunde azijn leggen om het sorbinezuur onschadelijk te maken.

Volksgeneeskundig medicijn

In de volksgeneeskunde is de lijsterbes lange tijd gebruikt om thee en siroop van te maken.Het werd gebruikt tegen reuma, verstopping en tegen bloedingen. Als koude drank werd het ook als gorgelmiddel tegen heesheid gebruikt. Zangvogels gaan er immers mooi van zingen! De peervormige lijsterbes werd vooral tegen diarree, dysenterie en overgeven gebruikt. De Duitsers zeggen ´Speierling´ tegen de giftige lijsterbes, wat zoiets als waterspuwer betekent.

Lees verder

• De geneeskracht van bessen
• Goji-bes, een krachtige medicinale fruitsoort
• De geneeskracht van zwarte bes
• De geneeskracht van rode bes
• De geneeskracht van kruisbessen