Steenuil, Athene noctua

De steenuil, Athene noctua, is een kwetsbare uilensoort in Nederland. Het is de kleinste uil die hier voorkomt met zijn 22 centimeter lange lichaam. Hij jaagt zowel overdag als ‘s nachts, maar slechts in een beperkt gebied. Hij ziet er streng uit, met zijn gele ogen en afgeplatte kop. Begin april legt het wijfje drie tot zeven eieren. Het duurt tot begin september voordat de jongen bij de ouders vertrekken. De steenuil eet veel kleine prooien, zoals insecten. Ook eet hij muizen en kleine vogels.

Taxonomische indeling

• Rijk: Animalia (Dieren)
• Stam: Chordata (Chordadieren)
• Klasse: Aves (Vogels)
• Orde: Strigiformes (Uilen)
• Familie: Strigidae
• Geslacht: Athene
• Soort: Athene noctua

Kenmerken

De steenuil wordt 22 centimeter lang. Hiermee is hij de kleinste in Nederland levende uil. Hij heeft een spanwijdte van 55 tot 60 centimeter en een gewicht van 180 tot 200 gram. Het vrouwtje is iets groter dan het mannetje, maar verder verschillen ze niet sterk. De steenuil is te herkennen aan zijn citroengele ogen met zwarte pupil en zijn afgeplatte kop. Van boven is de steenuil bruin, met witte vlekken op en rond zijn kop. Van onderen is hij lichter gekleurd, met donkere vlekken. De staart is bruin met witte dwarsbanden. Hij is kort in verhouding met zijn lichaam.

Dagvogel of Nachtvogel

De steenuil laat zich overdag zien. Hij zit dan te zonnen of gaat al op jacht. Verder leeft hij voor een groot deel ’s nachts.

Voortplanting

De steenuil begint in de loop van de winter met de baltsperiode. In maart of begin april beslissen de partners samen waar ze gaan broeden. Dit kan in een oude (fruit)boom zijn, in gaten in muren of in nestkasten. Meestal legt het wijfje in april 3 tot 5 eieren. Het kunnen er tot 7 zijn in goede jaren. Het vrouwtje broedt alleen terwijl het mannetje voor voedsel zorgt. Na 25 tot 28 dagen broeden komen de eieren uit. Het is eind mei of begin juni. Als ze ongeveer 30 dagen oud zijn, gaan ze voor het eerst naar buiten. Hierna worden ze nog 5 weken door de ouders verzorgd. Eind augustus of begin september jagen de ouders hen weg. Nu moeten ze zelf op zoek gaan naar een eigen gebied. Hier blijven ze hun hele leven. Als ze één jaar oud zijn, zijn de steenuilen geslachtsrijp.

Voedsel

De steenuil eet kleine prooien zoals insecten en wormen. Hierop ‘jaagt’ hij door over de grond te lopen. Ook eet hij muizen (voornamelijk de veldmuis) en soms kleine vogels. Hierop jaagt hij in lage vlucht.

Verspreiding

De steenuil komt voor van Zuid Rusland tot in Engeland, en van het Middenoosten tot in Noord Afrika.
In Nederland is de steenuil een vrij algemene broedvogel. In de noordelijke provincies is hij wel redelijk zeldzaam, maar in de rest van Nederland wordt hij ruim vertegenwoordigd.

Habitat

De steenuil leeft in halfopen landschappen met houtwallen en korte vegetatie. Dit is bijvoorbeeld in agrarisch gebied te vinden.

Bedreigd?

Hoewel er een redelijk aantal steenuilen in Nederland is, neemt het aantal af. Dit komt voornamelijk door het verlies van leefgebied. Het is de reden dat de steenuil als kwetsbaar op de rode lijst staat aangegeven.