De hoogontwikkelde communicatie van zangvogels

Het merendeel van de vogels behoort tot de zangvogels. Zangvogels hebben de mogelijkheid om op een complexe manier met elkaar te kunnen communiceren. Zij kunnen namelijk met hun zogenaamde "syrinx" ingewikkelde klanken en melodieën produceren. De syrinx van zangvogels werkt op een bijzondere manier omdat het beter ontwikkeld is dan bij overige vogelsoorten. Onderzoekers hebben ontdekt dat hun hersenen met betrekking tot het herkennen van geluiden ongeveer hetzelfde werken als bij de mens. Dit geeft deze vogels een aantal evolutionaire voordelen.

Communicatie zangvogels

• Wat zijn zangvogels?
• Evolutionaire voordelen
• Nederlandse soorten

Wat zijn zangvogels?

Zangvogels zijn een bepaalde groep vogels met een uitgebreid communicatievermogen. Deze dieren staan ook wel bekend als "roestvogels". De wetenschappelijke benaming is "Passeriformes". Meer dan de helft van alle vogels behoren tot de zangvogels. Onderzoekers schatten dat deze groep ongeveer zestig procent beslaat van alle vogelpopulaties. Er bestaan namelijk maar liefst meer dan vijfduizend verschillende soorten met hun eigen klanken en de daarbij horende dialecten. Deze dieren komen tevens overal op de wereld voor. De zogenaamde "wevervogels" zijn een groep die in verhouding tot hun kleine lichaamsformaat een grote hoeveelheid geluid produceren. De mus is één van de bekendste van deze groep. Hiernaast staan deze vogels bekend om het maken van complexe nesten en hun uitstekende vermogen om op kleine takken te kunnen staan. Dit komt omdat hun kleine poten hier speciaal voor gebouwd zijn.

Het verschil met andere vogelsoorten

De zogenaamde "syrinx" die zij hebben is beter ontwikkeld dan bij andere vogelsoorten. Dit is een orgaan dat in verbinding staat met de luchtpijp. De syrinx produceert geluid door het kraakbeen en membranen aan het trillen te brengen. Dit zijn lichamelijke componenten die door snelle spieren en een luchtstroom in beweging worden gebracht om geluid te creëren. Er zijn hier in totaal zeven spiergroepen bij betrokken. Omdat er ritmische eigenschappen in het geluid terug te vinden zijn spreekt men ook wel van diermuziek.

Evolutionaire voordelen

Het uitgebreide zangtalent zorgt voor evolutionaire voordelen waarmee ze hun overlevingskansen vergroten. Wetenschappers vermoeden dat de hersenen van deze beesten ongeveer hetzelfde werken als de mens. Men heeft namelijk ontdekt dat er twee specifieke gedeeltes van de hersenen werden geprikkeld wanneer de vogels werden blootgesteld aan bekende en onbekende vogelzanggeluiden. Deze gebieden lijken homoloog te zijn met de menselijke hersenlocaties voor het spraakvermogen. Dit bewijst dat zangvogels hun "taal" op ongeveer dezelfde wijze ontwikkelen als de mens.

Communicatie

Zangvogels hebben talloze klanken die ze laten horen. Vanwege de mogelijkheid om op veel verschillende toonhoogtes geluid te kunnen produceren hebben zij een uitgebreide manier van communiceren. De informatieoverdracht is hierdoor snel en gedetailleerd. Ze kunnen hierdoor bijvoorbeeld vlug duidelijk maken aan soortgenoten dat er gevaar dreigt. Hiernaast kunnen ze aan elkaar doorgeven wanneer er voedsel te vinden is. Omdat hun communicatieniveau zo ver ontwikkeld is zijn het sociale dieren. Men dacht aanvankelijk dat mannelijke zangvogels veel vaker communiceren dan vrouwelijke zangvogels. Dit blijkt in een latere studie echter mee te vallen. In 71 procent van de gevallen blijken de vogels van het vrouwelijke geslacht evenveel te zingen als het mannelijke geslacht.

Voortplanting

Tijdens de broedperiode beginnen de vogels meer van zich te laten horen. Hierdoor laten ze merken dat ze zich willen voortplanten. Een aantal vogels heeft voor het lokken en het verleiden van het andere geslacht twee aparte gezangen. Het geluid om een vrouwtje te lokken is hierbij krachtiger dan het geluid voor de paringsdans. Onderzoekers zijn er achtergekomen dat de vrouwtjes waarschijnlijk óók geluid maken om hun partner te lokken.

Territorium

De complexe geluiden die ze produceren gebruiken ze regelmatig om hun territorium weer te geven. Dit zorgt ervoor dat andere vogels eventueel een directe confrontatie kunnen vermijden. De reden dat de vogels hun eigen territorium hebben heeft te maken met evolutionaire redenen. Er is namelijk een competitie gaande tussen de diverse soortgenoten.

Nederlandse soorten

De bekendste zangvogels in Nederland zijn onder andere de kraai, lijster, vink, mus, roodborst en zwaluw. Wanneer deze vogels bij elkaar komen ontstaat er soms een hoop kabaal. Dit komt omdat de dieren graag met elkaar een interactie aangaan. Vooral als er bijvoorbeeld eten gevonden is worden de dieren luidruchtiger dan normaal. Enkele exotische zangvogels die niet hun oorsprong in Nederland hebben zijn onder andere de kanarie en paradijsvogel. Deze vogels komen namelijk oorspronkelijk uit de Canarische eilanden en Nieuw-Guinea.