Kiwi – het nationale symbool van Nieuw-Zeeland

Naast een groene vitaminebom, is een kiwi ook een vogel die alleen voorkomt in Nieuw-Zeeland. Daarnaast kan kiwi ook verwijzen naar een inwoner van Nieuw-Zeeland. Deze loopvogel is het nationale symbool van Nieuw-Zeeland en heeft zijn naam gekregen van de Maori’s, de oorspronkelijke bewoners van Nieuw-Zeeland. De naam is ontstaan uit de Maori imitatie van de kreet van het mannetje tijdens het paarseizoen. In het verleden werden kiwi’s gegeten en werden hun veren gebruikt voor traditionele mantels. Tegenwoordig zijn de kiwi’s bedreigd en sinds de negentiende eeuw worden kiwi’s niet meer gegeten. Ze zijn ongeveer even groot als een gewone kip en kunnen vermoedelijk ongeveer twintig jaar oud worden.

Kenmerken

Kiwi’s zijn de kleinste loopvogels in de wereld. Aangezien ze niet kunnen vliegen, zijn ze sterk aangepast aan het leven op en in de grond. Ze hebben wel hele kleine vleugels van ongeveer vijf centimeter welke vrijwel onzichtbaar zijn onder het verendek. De meeste vogelsoorten hebben holle botten om gewicht te besparen. De botten van kiwi’s bevatten echter merg, net zoals bij zoogdieren. De veren zijn ruw, harig en bruin en bevatten speciale patronen en kleuren welke als camouflage dienen. Kiwi’s hebben een erg onderscheidende geur, sommigen zeggen dat ze ruiken naar bos of paddestoelen. Kiwi’s verdedigen zichzelf met hun krachtige drie-tenige poten met scherpe nagels tegen niet te grote roofdieren. Kiwi’s kunnen ook bijzonder snel rennen, sommige soorten rennen sneller dan een mens. Honden kunnen kiwi’s van veraf ruiken.

Voortplanting

Kiwi’s leven monogaam in paren. Het broedseizoen vindt plaats tussen het einde van de winter en de zomer. Eieren worden gelegd in bestaande holtes in holle stammen en tussen boomwortels of in gegraven holen door het mannetje. Het kiwi ei is het grootste vogelei ter wereld in verhouding met de lichaamsgrootte. Het ei kan zo’n twintig procent van het lichaam opnemen en weegt ongeveer 430 gram. Het ei heeft een grote eierdooier wat als voeding dient voor het kuiken. Bij sommige soorten kiwi’s zit alleen het mannetje op het ei en bij andere kiwi soorten delen de ouders de taak van het ei warm houden. Het kan zo’n zeventig dagen duren voordat het ei wordt uitgebroed. De kuikens worden niet gevoed nadat ze zijn uitgebroed, omdat ze meteen in staat zijn om hun eigen eten te vinden.

Nachtvogel

Kiwi’s zijn nachtvogels met een uitstekend goed reukvermogen. Dit is zeer ongebruikelijk voor vogels, die over het algemeen vooral afgaan op hun gezichtsvermogen. De kiwi daarentegen is vrijwel blind. Gedurende de dag slapen ze in ondergrondse holen die ze zelf gegraven hebben of gevonden in houtblokken, holle bomen of dikke vegetatie. ’s Nachts verlaten zij hun schuilplaatsen op zoek naar voedsel. Kiwi’s hebben lange scherpe snavels met neusgaten aan het uiteinde om aan hun favoriete voedsel te snuiven, zoals wormen, spinnen en andere insecten. Hun snavels hebben ook organen om trillingen te voelen in de aarde wat helpt om onder andere insecten te vinden onder de grond. Ze houden ook van fruit afkomstig van inheemse bomen, krabben, amfibieën en rivierkreeften en drinken erg weinig.

Soorten

Er zijn vijf verschillende soorten kiwi’s:

• Noordereilandkiwi of de bruine kiwi
• Zuidereilandkiwi of de tokoeka
• Grote gevlekte kiwi
• Kleine gevlekte kiwi
• Rowikiwi

Bruine kiwi

De bruine kiwi is de meest voorkomende soort en komt alleen voor op het Noordereiland in vier verschillende gebieden: Northland, Coromandel, het Westen (Taranaki, Whanganui, King Country) en het Oosten (Bay of Plenty, East Coast en Hawke’s Bay).

Tokoeka

De tokoeka wordt aangetroffen in Fiordland, Haast en op Stewart Island. De Stewart Island tokoeka kiwi is een beetje vreemd, omdat het regelmatig gedurende de dag wordt gezien op zoek naar voedsel. Daarnaast leggen ze hun eieren in familiegroepen waarbij elk familielid een tijd op de eieren zit.

Grote gevlekte kiwi

De grote gevlekte kiwi is de grootste kiwi soort met een lengte van vijfenveertig centimeter en gewicht van drie tot vier kilogram. Deze soort kan worden aangetroffen in de top van van het Zuidereiland dichtbij Nelson in de Paparoa Range en in de Arthur’s Pass. De grote gevlekte kiwi staat bekend als een alpinist, omdat het zich thuis voelt in de besneeuwde bergen en in de bossen.

Kleine gevlekte kiwi

De kleine gevlekte kiwi is de kleinste kiwi soort en weegt slechts één kilogram. Ze komen alleen voor op de omliggende eilanden rondom Nieuw-Zeeland en in Zealandia in Wellington; een beschermd natuurgebied van ongeveer 225 hectares.

Rowikiwi

De rowikiwi is de zeldzaamste kiwi en wordt alleen gevonden in Okarito vlakbij Franz Josef in de West Coast op het Zuidereiland. Er bestaan nog slechts driehonderd rowikiwi’s in de hele wereld.

Bedreigd

Voor de komst van de eerste mensen naar Nieuw-Zeeland waren er waarschijnlijk zo’n twaalf miljoen kiwi’s. Kiwi’s konden zich onbedreigd ontwikkelen, omdat er geen zoogdiersoorten waren en namen zodoende de plaats in van mollen en egels.
Tegenwoordig zijn er waarschijnlijk nog zo’n zestigduizend over en alle soorten kiwi’s staan op een rode lijst. Doordat kiwi’s niet kunnen vliegen, komen zij moeilijk weg van geïntroduceerde roofdieren zoals katten, honden, hermelijnen, fretten, possums (een buideldier) en varkens welke in de koloniale tijd zijn ingevoerd. De schatting is dat 95% van de kiwi’s hun eerste zes maanden niet overleven doordat ze worden opgegeten door voornamelijk katten en possums. Honden doden volwassen kiwi’s en possums kunnen problemen veroorzaken omdat zij de kuikens doden, de eieren opeten en de holen innemen die kiwi’s gebruiken om te broeden. Wilde varkens houden ook van de smaak van kiwi eieren. Daarnaast zijn grote delen bos omgehakt wat het leefgebied van de kiwi aanzienlijk heeft verkleind. Kiwi’s leven in territoriums wat betekent dat ze hun eigen stuk gebied of bos hebben waarin ze leven. Als er niet genoeg ruimte is, dan ontstaat er competitie over levensruimte en voedsel. Daarnaast zijn verkeer en wegen een bedreiging voor kiwi’s doordat territoriums worden doorkruist. Slecht opgezette vallen voor possums zorgen elk jaar ook voor een groot aantal dode kiwi’s.

Bescherming

In Nieuw-Zeeland wordt er van alles aan gedaan om de kiwisoorten te beschermen. Het Department of Conservation (DOC) is de overheidsorganisatie die zich bezighoudt met het behouden van de natuurlijke en oorspronkelijke fauna en flora. Kiwi’s worden veelal verplaatst naar plekken waar weinig roofdieren zijn of het aantal roofdieren wordt beperkt door middel van omheiningen en vallen. Daarnaast worden kiwi eieren vroegtijdig uit het nest gehaald, zodat de jonge kiwi het kwetsbare eerste jaar veilig en beschermd in gevangenschap kan doorbrengen en later kan worden uitgezet.