Zeemonsters: De Reuzeninktvis

De Reuzeninktvis (of reuzenpijlinktvis), in het Engels Giant Squid genoemd, is voor zover bekend de grootst levende soort uit de inkvissenfamimlie. Over dit mysterieuze dier is weinig bekend. Dat komt vooral omdat ze in de diepzee leven waar ze moeilijk te observeren zijn. De grootste tot nu toe aangetroffen reuzeninktvis was 18,3 meter lang, waarvan 10,7 meter tentakels, en woog ongeveer een ton. Dit dier is op 2 november 1878 aangespoeld op een stuk strand op Newfoundland. Reuzeninktvissen zijn officieel ontdekt in 1925 en kregen als wetenschappelijke naam Architeuthis, wat ongeveer Opper-Inktvis betekend.

Sinds eind jaren '90 verschijnen er regelmatig supergrote inktvissen voor de kust van Nieuw Zeeland en Japan. Velen maakten reeds foto's van dode exemplaren, maar pas dit jaar kon een team van Japanse wetenschappers ook
een levend exemplaar op film zetten. Daarbij werd per ongeluk ook een tentakel van het dier afgerukt, wat luid protest veroorzaakte bij milieu-activisten. De beelden van een 8 meter lange inktvis werden gemaakt op 900 meter diepte in de Stille Zuidzee bij Japan. Eind jaren 90 waren er al foto's van reuzeninktvissen genomen in Nieuw Zeeland, maar pas in september 2005 kon een Japanse ploeg wetenschappers een levend exemplaar filmen.

Uiterlijk en anatomie

Reuzeninktvissen hebben aan hun lichaam acht armen met een dubbele rij zuignappen en twee tentakels met haken, waarmee ze hun prooi vastpakken. Het lichaam neemt slechts 1/3 van de totale lengte in (de rest wordt ingenomen door armen en tentakels) en wordt vaak mantel genoemd, deze mantel zit om het lichaam heen, en beschermt de kwetsbare organen. De mantel begint vlak achter de ogen en eindigd in een staart, die de vorm van een pijl heeft (vandaar dat men ook wel over Reuzenpijlinktvis spreekt).

De tentakels zijn veel langer dan de armen en bestaan puur uit spierweefsel, ze zijn enorm krachtig en ze zouden een mens in tweeën kunnen scheuren, ze kunnen er een haai mee doden alsook potvissen, die ze met deze tentakels kunnen wurgen.

De armen en tentakels beginnen rond de bek van het dier, op deze manier kunnen prooidieren makkelijk naar de bek gebracht worden. De bek heeft het uiterlijk van een pappegaaijesnavel, maar dan omgekeerd. De ‘snavel’ bestaat uit extreem hard chitine, het materiaal waarvan ook de schaal van kreeftachtigen en insecten bestaat.
Ter vergelijking, hyena’s staan erom bekend dat de de sterkste kaken hebben van alle dieren, ze kunnen namelijk dwars door bot heenbijten, maar een Reuzeninktvis kan, overigens, ook nog eens met het grootste gemak, met zijn bek door staal heenbijten!

Reuzeninktvissen krijgen zuurstof binnen door middel van kieuwen en kunnen alleen in het water leven.

Er zijn tot nog toe alleen reuzeninkvissen gevangen, aangespoeld of geobserveerd die nog niet volgroeid waren. Het merendeel van deze inktvissen is tussen de 6 en 12 meter lang. Er wordt door sommige wetenschappers geschat dat volwassen reuzeninktvissen maximaal 45 tot 50 meter lang kunnen worden, en meer dan 3 ton zouden wegen. Deze dieren zijn echter nog nooit gezien, waarschijnlijk leven deze dieren dieper dan de kleinere exemplaren. Ook is bekend dat deze dieren zeer snel groeien, in sommige fasen wel 4 tot 5% per dag! De ogen van een reuzeninktvis zijn zo groot als een voetbal en zijn daarmee de grootste van allen levende wezens. Ook hebben reuzeninktvissen het vermogen om dezelfde kleur aan te nemen als hun omgeving (hetzelfde als een kameleon).

Leefomgeving

Reuzeninktvissen leven in alle Oceanen op een diepte tussen de 300 en 1500 meter of nog dieper. In 1982 ving een Nederlandse visserboot een reuzeninktvis in de Noordzee, het dier was echter slechts 2 meter lang, dit was dus waarschijnlijk een jonge reuzeninktvis. Grotere exemplaren zijn echter nooit waargenomen in de Noorzee. Een goede verklaring hiervoor is dat jongere exemplaren meer aan de oppervlakte leven omdat daar meer voedsel is, naarmate ze ouder (en dus groter) worden zakken ze af naar dieper water. Het is maar goed dat de grotere dieren op grote diepte leven, waardoor ze vrijwel nooit in contact met de mens komen, want een reuzeninktvis zou een mens waarschijnlijk als smakelijk tussendoortje zien. Anders als bij een ontmoeting met een haai, waarbij men er het nog weleens levend vanaf brengt, zou de mens tegenover een reuzeninktvis helemaal kansloos zijn. Zo nu en dan wordt er een reuzeninktvis gevangen in een diepzeenet. De potvis die jaagt in de diepzee is de natuurlijke vijand van de reuzeninktvis.

Natuurlijke vijanden

Littekens veroorzaakt door de zuignappen / Bron: NASA, Wikimedia Commons (Publiek domein)Littekens veroorzaakt door de zuignappen / Bron: NASA, Wikimedia Commons (Publiek domein)
Omdat vooral de potvis een veel grotere massa heeft dan de slanke reuzeninktvis en een grote, brede bek heeft kan hij deze met één beet doden, maar dit lukt lang niet altijd en dan ontstaat er een gevecht, waarbij de reuzeninktvis zich verdedigd met zijn armen en tentakels. Waarschijnlijk laat de potvis de grootste exemplaren met rust. Bij gevangen potvissen worden weleens enorme littekens waargenomen. Die worden veroorzaakt door de haken en zuignappen die aan de tentakels van de reuzeninktvis zitten. De bek van een reuzeninktvis wordt weleens in de maag van een potvis aangetroffen omdat deze niet verteerd kan worden, ook worden er weleens tentakels in de magen van potvissen aangetroffen. Overigens lukt het de potvis lang niet altijd om een reuzeninktvis te vangen. Vooral zeer grote exemplaren kunnen met hun lange krachtige tentakels hun belagers afschudden door hen zwaar te verwonden of zelfs te doden.

Er zijn verslagen bekend van worstelingen tussen reuzeninktvissen en potvissen. In 1965 zag een Russische walvisvaarder een gevecht tussen een inktvis en een potvis van ongeveer 40 ton. Geen van beide dieren won het gevecht, ze verloren beide. De potvis had de kop van de reuzeninktvis afgebeten, maar was zelf gewurgd. De potvis dreef in zee met de tentakels nog om zijn nek.

Ook bij de slaaphaai, ook wel Pacifische haai genoemd, worden weleens restanten van reuzeninktvissen in de maag aangetroffen. Het is echter de vraag hoe een slaaphaai van 7 meter de veel grotere reuzeninktvis met zijn gevaarlijke, van haken voorziene tentakels kan doden. Ook worden er bij de slaaphaai nooit littekens, die veroorzaakt worden door de zuignappen en haken van de tentakels, op de huid aangetroffen, wat bij de potvis wel het geval is. Het wordt daarom waarschijnlijk geacht dat de slaaphaai alleen kleine onvolgroeide en dode reuzeninktvissen eet.

Jacht

Reuzeninktvissen jagen op kleinere vissen en ook op andere inktvissen die gevangen worden met armen en tentakels. Een reuzeninktvis jaagt door met zijn tentakels een prooidier razendsnel te grijpen, zo snel, dat het nagenoeg niet met het blote oog waar te nemen is. Eénmaal vastgepakt wordt het prooidier naar de bek getrokken en opgegeten. Grotere prooidieren worden ook vastgepakt door de armen met zuignappen, waardoor de prooi niet meer kan ontsnappen en vervolgens verscheurd door de tentakels alvorens te worden opgegeten. Dieren van het formaat potvis behoren trouwens niet tot de prooidieren, zij zijn veel te groot om door de reuzeninkvis opgegeten te kunnen worden. Ook reuzeninktvissen kunnen met de voor inktvissen karakteristieke inktachtige vloeistof spuiten, indien zij in gevaar verkeren. De reuzeninktvis zal hier echter weinig baat bij hebben omdat zij zo diep onder het wateroppervlakte leven dat het er volslagen duister is. Soms komen reuzeninktvissen dicht bij het wateroppervlak, in 2003 werd een zeilboot op de oceaan aangevallen door een reuzeninktvis. Waarschijnlijk werd de zeilboot per ongeluk aangezien voor een levend wezen.

Voortplanting

Een mannelijke reuzeninktvis heeft een penis van ongeveer een meter lang. Ze bevruchten het vrouwtje door sperma op hen af te schieten, hierbij maakt het niet uit op welke plaats dat terechtkomt op het vrouwtje. Het sperma wordt als het ware door de huid van het vrouwtje heengeschoten. Het vrouwtje bewaart dit totdat ze (weer) vruchtbaar is en dus bevrucht kan worden.

Overig

De kolossale inktvis is ook een zeer grote inktvis waar ook weinig over bekend is. Dit dier is wel groter dan de reuzeninktvis maar heeft wel kortere tentakels, en is daarmee niet zo lang als de reuzeninktvis. Het verhaal van het fabeldier de Kraak is gebasseerd op de reuzeninktvis.

Lees verder

© 2007 - 2024 Lodomerie, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Takoyaki – Gefrituurde Japanse inktvis balletjesTakoyaki – Gefrituurde Japanse inktvis balletjesTakoyaki Balls, kortweg Takoyaki genoemd, zijn één van de meest populaire fast food snacks van Japan. Het zijn gefrituur…
Zeemonsters, fantasie of werkelijkheid?Zeemonsters, fantasie of werkelijkheid?Zeelieden uit de 17e en 18e eeuw vertelden graag verhalen over zeemonsters. Er zijn zeedieren die men heel goed voor een…
Nautilus – inktvis met uitwendige schelpNautilus – inktvis met uitwendige schelpDe nautilus is een schelpdier dat een prachtige schelp vormt. Het huis van de inktvis is spiraalvormig gedraaid en aan d…
Thaise inktvis en Thaise Krob MeeThaise inktvis en Thaise Krob MeeThaise inktvis en Thaise Krob Mee zijn delicatessen in de Thaise keuken. De Thaise inktvis Kad Ki Mao bevat vooral heel…

Hasemania nana - KoperzalmHasemania nana - KoperzalmHet koperzalmpje is een ideale scholenvis voor vrijwel elk gezelschapsaquarium. Door de geringe lengte heeft hij geen gr…
Driedoornige stekelbaars (Gasterosteus aculeatus)Driedoornige stekelbaars (Gasterosteus aculeatus)Ooit in uw jeugd met een hengel aan de kant van het water gezeten? Grote kans dat u dan eens stekelbaars(je) hebt gevang…
Bronnen en referenties
  • Afbeelding bron 1: NASA, Wikimedia Commons (Publiek domein)
Lodomerie (15 artikelen)
Laatste update: 05-11-2008
Rubriek: Dier en Natuur
Subrubriek: Vissen
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.