Maak uw tuin of balkon vriendelijk voor bijen

Het gonzend geluid van bijen in de tuin geeft veel mensen een typisch zomergevoel, maar bijen hebben een veel belangrijkere functie dan gezellig in de tuin gonzen. Ze spelen een zeer belangrijke rol bij het bestuiven van bloemen en planten waaronder onze groentegewassen en fruitbomen. Helaas gaat het niet goed met de bijen, ze sterven massaal wat grote gevolgen voor de natuur en de mens met zich mee brengt. U kunt de bijen een handje helpen door uw tuin of balkon bijvriendelijk te maken. Lees in onderstaand artikel hoe u de bijen kunt helpen.

Bijen

Bijen zijn insecten met dunne vliezige vleugeltjes en behoren daarom ook tot de orde "vliesvleugelen". Wereldwijd zijn er ongeveer 20.000 verschillende soorten bijen verspreid. Hun voedsel bestaat uit stuifmeel (dit zijn pollen afkomstig van meeldraden van bloemen) en nectar, een suikerrijk product welke door bloemen wordt geproduceerd. In Nederland is de honingbij het bekendst, ze leven in (grote) groepen, een volk kan in sommige gevallen wel uit 50.000 honingbijen bestaan. Ze worden voornamelijk gehouden door imkers in de zogenaamde bijenkasten. De grootste groep bijen in Nederland zijn echter de wilde bijen met 350 verschillende soorten. Deze bijen leven solitair en wonen in openingen die zich hout of in holletjes in de grond bevinden.

Waarom zijn bijen zo belangrijk?

Bijen zijn onmisbaar voor bestuiving van veel bloemen en planten. Ook voor het bestuiven van fruitbomen en groentegewassen spelen ze een cruciale rol. Bij bestuiving wordt er stuifmeel (het mannelijk deel) van de ene plant naar de stempel (het vrouwelijk deel) van een andere plant gebracht. Bijen vliegen van bloem naar bloem waarbij er stuifmeelkorrels aan hun pootjes en hun lijfje blijven kleven en brengen hierdoor het stuifmeel over naar een andere bloem van dezelfde soort waardoor er bevruchting plaats kan gaan vinden. Na bevruchting zal er een vervolgens een vrucht(je) gaan groeien, dit kan een bijvoorbeeld een appel, aardbei of een komkommer zijn. Bij wilde bloemen is bestuiving ook van levensbelang, zonder bevruchting kunnen er namelijk geen zaden ontwikkelen waardoor de plantensoort uiteindelijk zal uitsterven.
Bij zelfbestuiving komt het stuifmeel van de plant op de eigen stempel, dit vindt echter niet bij alle bloemen en planten plaats.

Zijn bijen gevaarlijk?

Veel mensen zijn (onterecht) bang voor bijen, ze zijn voornamelijk bang dat ze gestoken worden. Bijen zijn van van zichzelf niet agressief, alleen bij gevaar, kunnen ze steken uit zelfverdediging. Zolang u ze met rust laat zullen zowel de honingbijen als de wilde bijen u niet steken. U kunt ze met een gerust hart bekijken, ze zullen zich daarmee niet bedreigd voelen. Probeer de insecten daarentegen niet te vangen, ze zullen u dan wel steken, daarnaast horen bijen in de vrije natuur thuis en niet in een potje of iets dergelijks.

Het gaat slecht met de bijenpopulaties

Helaas gaat het niet goed met de bijen, want zowel in Nederland als in de rest van de wereld sterven ze massaal. Alleen al in Nederland staan meer dan de helft van alle wilde bijen op de rode lijst van bedreigde diersoorten. Ook de honingbij wordt hard getroffen, soms blijft er maar 30% van een volk in leven. Bijen krijgen het steeds moeilijker mede door toedoen van de mens, denk bijvoorbeeld aan gebruik van pesticiden, het ontnemen van nest- en slaapplaatsen en het aantasten van hun leefgebied en daarmee hun voedselaanbod. Ook vallen er veel slachtoffers door parasieten zoals de varroamijt. Om te voorkomen dat bijen helemaal uitsterven, moeten we de bijen een handje helpen. Hieronder kunt u enkele tips vinden hoe u de bijen op een eenvoudige manier kunt bijstaan.

Bijvriendelijke planten

U kunt de bijen helpen door bloemen, struiken en bomen in uw tuin te planten die veel stuifmeel en nectar leveren. Kies geen bloemen die allemaal in dezelfde periode bloeien maar probeer het grootste deel van het jaar bloeiende bloemen "aan te bieden" In het voorjaar kunt u kiezen voor wilgen en krokussen en in de herfst zullen bijen uw asters en de malva dankbaar bezoeken. Inheemse soorten zijn het meest geschikt omdat stuifmeel en nectar van exotische soorten moeilijk tot niet bereikbaar kunnen zijn voor een bij.

Bloemen die veel stuifmeel en nectar leveren:

• Bijenkorfje
• Ereprijs
• Goudsbloem
• Guldenroede
• Marjolein
• Woltijm

Struiken die veel stuifmeel en nectar leveren:

• Fruitstruiken (bessen, bramen, frambozen enz.)
• Heide (dop en struik)
• Hondsroos
• Lijsterbes
• Vlinderstruik
• Vogelkers

Bomendie veel stuifmeel en nectar leveren:

• Esdoorn
• Fruitbomen
• Linde
• Robinia
• Tamme kastanje
• Wilg

Vermijd chemicaliën en pesticiden

Door het gebruik van chemicaliën en pesticiden sterven er veel bijen. Veel mensen sproeien met gif om onkruid tussen tegels en paadjes te doden maar hiermee dood u de graafbijen en andere insecten. Ook wordt er veel gebruik gemaakt van mengsels van formaldehyde of chloor om bijvoorbeeld paden en straatjes te reinigen maar ook hier kunnen de bijen niet tegen. Pesticiden zijn niet alleen een aanslag op bijen maar op al het leven in uw tuin, ook voor kinderen en huisdieren is het gebruik van bestrijdingsmiddelen erg gevaarlijk. Houd daarom uw tuin gifvrij.

Geef de bijen een eigen plekje in uw tuin

Gun de bijen een eigen stekkie, een plek waar u het zo natuurlijk mogelijk in uw tuin houdt, dus geen strakke borders en/of nette perkjes maar hou sommige hoekjes een beetje rommelig.

• Snoei (enkele) planten pas in het voorjaar want dode holle stengels geven in de winter een warme slaapplaats.
• Laat afgevallen takken en bladeren liggen, dit geeft ze bescherming in de winter.
• Bloeiend onkruid biedt gevarieerde voeding. Laat in uw gazon enkele paardenbloemen en madeliefjes groeien en bloeien, de bijen zullen ze regelmatig bezoeken.
• Graafbijen en zandbijen maken hun holletjes in zanderige grond maar doordat steeds meer tuinen bestraat worden, kunnen ze moeilijker een geschikte plek vinden om een holletje te maken. Kiest u toch voor bestrating, leg het dan niet overal strak tegen elkaar aan maar laat her en der een bredere voeg tussen de stenen. Vindt u op een warme zomerdag een klein hoopje zand op uw bestrating? Dan is er een bij in uw tuin komen wonen.
• Overige bijen kunt u verblijden met een "bijenhuis" in uw tuin. Dit zijn kleine huisjes met openingen, die verschillen in diameter. U kunt zelf een bijenhuis maken maar u kunt ook voor relatief weinig geld een huisje kopen bij tuincentra en internetwinkels die natuurbeschermingsproducten aanbieden. Hang het huisje op een zonnige droge plek en de bijen zullen dankbaar gebruik maken van het huisje.

Bijvriendelijke balkon

Niet iedereen heeft een tuin maar u kunt een balkon of (dak)terras ook heel goed bijvriendelijk ingerichten. Met (balkon)bloembakken kunt u uw balkon of terras fraai aankleden waar uzelf ook erg veel plezier aan zult beleven. Bloemige en kruidige geuren zijn een weldaad voor de neus en werken heerlijk ontspannend. Zo kunt u lavendel, marjolein, citroenmelisse en tijm plaatsen in bloembakken en potten maar ook ereprijs, margrietjes en asters zullen door veel bijen bezocht worden.

Bijvriendelijke gevel

Bent u niet in het bezit van een tuin, (dak)terras of balkon? Dan is het een optie om uw gevel op te fleuren met enkele klimplanten. De hedera helix (klimop), kamperfoelie en klimhortensia zijn uitermate geschikt voor bijen, deze planten leveren veel nectar en stuifmeel.

Leuke en vooral leerzame animatiefilm voor kinderen

Bijen zijn van levensbelang voor de natuur en daarmee ook voor de mens. Wilt u deze boodschap op een leuke manier onder de aandacht van uw kinderen brengen? Kijk dan samen met ze naar "Bee Movie" deze leuke animatiefilm uit 2007 geeft weer hoe belangrijk bijen voor ons zijn, ze zullen er gegarandeerd iets van leren.

Zelf een bijenhuisje maken

Indien u een beetje creatief bent, kunt u zelf van een boomstam een bijenhuisje maken:

• Neem een boomstam met een doorsnede van minimaal 25 centimeter.
• Maak met behulp van een boor, gaten van verschillende diameter (3, 4, 5, 6, 7 en 8 millimeter).
• Boor de gaten variërend van 6 tot 16 centimeter diep. Let op: maak de gangen zo glad mogelijk, ruwe gangen kunnen de vliezige vleugels van de bij beschadigen met alle gevolgen van dien.
• Hang het huisje op een droge zonnige plek op twee meter hoogte, binnen een straal van zeshonderd meter van bloeiende bloemen.
• Eventueel kunt u een soort van dakje boven het huisje maken om te voorkomen dat er tijdens een regenbui water in de openingen loopt.

Tot slot

U hoeft echt niet uw hele tuin te veranderen of aan te passen om het bijvriendelijk te maken, met kleine simpele veranderingen kunt u de bijen al een handje helpen. Geniet met volle teugen van het heerlijke gegons wanneer een bij uw tuin bezoekt.