Tornado’s – hoe ontstaan ze en waar komen ze voor?

Tornado's zijn wervelwinden die erg veel schade kunnen veroorzaken door de enorme snelheid die zich ontwikkelt. Tornado's zijn vooral bekend van een aantal staten in de Verenigde Staten die in de 'Tornado Alley' liggen. Ook in Nederland komen af en toe echter kleine tornado's voor: windhozen. De kracht van tornado's wordt bepaald aan de hand van de Enhanced schaal van Fujita.

Wat is een tornado?

Een tornado is een wervelwind waarin enorme snelheden bereikt kunnen worden. Ze vormen zich op plekken waar warme, vochtige lucht in aanraking komt met koele, droge lucht. Vaak ontstaan ze bij zware onweersbuien. Er wordt een wolk gevormd waarin de warme lucht opstijgt en de lucht in het bovenste deel van de wolk wordt rondgedraaid. Op die manier ontstaat een draaikolk met de vorm van een trechter, die als hij de grond raakt alles mee naar binnen probeert te zuigen. De diameter van een tornado varieert van enkele tientallen meters tot anderhalve kilometer. Veel tornado’s ontstaan boven een sterk verwarmd land. Als hij boven water ontstaat, zuigt hij water op waardoor een waterhoos ontstaat. Meestal zijn deze minder krachtig dan tornado’s op het land. Wel kunnen ze ernstige schade veroorzaken aan schepen. Ook kunnen zandhozen ontstaan wanneer een tornado boven een droog en heet gebied ontstaat. Dan wordt zand en stof opgezogen.

Waar vinden tornado’s plaats en hoe vaak?

Tornado’s komen vaak voor in het centrale deel van de Verenigde Staten. In de staten Texas, Florida en Oklahoma ontstaan de meeste tornado’s. Het gebied waar ze het meest voorkomen wordt de Tornado Alley genoemd. Vaak vinden ze plaats in het voorjaar en de vroege zomer. Er ontstaan er per jaar ongeveer duizend in de Verenigde Staten waarvan de meeste echter niet heel sterk zijn. Ook op andere plaatsen komen tornado’s voor, af en toe ook in Nederland. Meestal gaat het hier om zwakke tornado’s die windhozen worden genoemd. Zandhozen komen vooral voor in woestijngebieden in de Verenigde Staten, Australië, India en Afrika.

De kracht van een tornado

De sterkte van een tornado wordt ingedeeld volgens de Enhanced schaal van Fujita, die bestaat uit de klasses EF0 tot en met EF5. De windsnelheid in een tornado bepaalt in welke klasse een tornado terecht komt. De schaal ziet er als volgt uit:

• EF0: 105-137 km/u
• EF1: 138-178 km/u
• EF2: 179-218 km/u
• EF3: 219-266 km/u
• EF4: 267-322 km/u
• EF5: >322 km/u

De schade loopt van afgebroken takken en omgewaaide bomen bij lichte tornado’s tot auto’s en huizen die compleet worden opgetild bij zeer zware tornado’s.

Tornado’s in het verleden

Een bekende tornado in Nederland en België is die van 25 juni 1967. De Nederlandse plaatsen Chaam en Tricht en de Belgische plaats Oostmalle werden hierdoor getroffen. Er trokken zware onweersbuien over die windhozen veroorzaakten. Zeven mensen kwamen om het leven en ruim 150 mensen raakten gewond. Er werden 300 woningen en gebouwen verwoest.

In mei 1999 ontstonden er in de Amerikaanse staten Kansas en Oklahoma binnen twee dagen 60 tornado’s waarbij 45 mensen om het leven kwamen. Op 3 april 1974 ontstonden er in het midden-westen van de Verenigde Staten 148 tornado’s waarbij 300 mensen de dood vonden.

Tegenwoordig vallen er minder slachtoffers door tornado’s dan vroeger. Dit komt doordat gebieden waar tornado’s zullen ontstaan vaak van tevoren zijn aan te wijzen, hoewel de precieze tijd en plaats niet aangegeven kunnen worden. Daarnaast kunnen de mensen in zo’n gebied beter bereikt worden en zijn mensen beter ingelicht over wat ze moeten doen in het geval van een tornado.