Geschiedenis van de kat als huisdier

De kat is net als elk ander gedomesticeerd dier gewend aan de mens. Een huiskat is volgzaam, maar toch behoudt hij zijn onafhankelijkheid; de speelsheid en wildheid zijn altijd zichtbaar. Katten zijn in zekere zin solitair ingesteld en ze kunnen goed voor zichzelf zorgen. Deze eigenschap heeft er waarschijnlijk voor gezorgd dat hun domesticatie veel later plaatsvond dan bij andere dieren.

Geschiedenis van de kat als huisdier

De hond, die zich eerder als huisdier voordeed, had zich waarschijnlijk al aan de mens gehecht toen onze voorouders in Klein-Azië 10 tot 20 duizend jaar geleden van een nomadenbestaan overgingen op een agrarisch bestaan. Er werden al heel vroeg geiten, schapen, rundvee en varkens gehouden, maar er zijn geen onomstotelijke bewijzen gevonden dat er voor 2000 v.C. al katten als huisdieren voorkwamen. Hoewel er overblijfselen van katten zijn gevonden bij oude nederzettingen, betreft het hier waarschijnlijk wilde soorten. Bijna alles wat wij weten hierover stamt uit het oude Egypte; het is mogelijk dat de domesticatie van de kat ook op andere plekken plaatsvond, maar daar zijn geen bewijzen voor gevonden.

De vroegste bewijzen uit Egypte dateren uit ongeveer 2500 v.C., maar om onomstotelijke bewijzen gaat het hier niet. De schilderingen en inscripties uit 2000 v.C. duiden op een primitieve domesticatie, en vanaf die tijd zijn er voldoende bewijzen voorhanden voor het feit dat de Egyptenaren katten hielden. De Egyptenaren waren sterk geïnteresseerd in dieren; ze hielden allerlei beesten in gevangenschap. De meeste vonden een plaats in de Egyptische religie; ze werden gewijd aan aparte godheden. De kat vormde geen uitzondering en werd in zeer hoge mate vereerd en beschermd; er waren zelfs speciale begraafplaatsen voor katten. In de loop der tijden veranderde de kat van een nuttige ongedierte-verdelger tot een geliefd huisdier. Het is mogelijk dat er onder deze omstandigheden een selectie plaatsvond ten gunste van die dieren die zich aan de mens aanpasten en zich ook als huisdier met succes konden voortplanten.

Verspreiding over de wereld

Op deze manier kan uiteindelijk het tamme karakter van de huiskat zijn gevormd, dat sindsdien van generatie op generatie is overgegaan. De gewoonte om katten te houden verspreidde zich langzaam door het gehele Midden-Oosten, tot in India en China toe. Het is ook mogelijk dat katten al van oorsprong in India en China werden getemd; dat moet dan enige tijd na de Egyptische domesticatie hebben plaatsgevonden. In Europa waren het de Romeinen die de katten introduceerden. Veel later verspreiden Europese ontdekkingsreizigers en kolonisten de kat over alle werelddelen. De gewoonte om katten als metgezellen of verdelgers van ongedierte mee aan boord te nemen heeft geresulteerd in Europese invloed op katten overal ter wereld.

Domesticatie

Tijdens het proces van domesticatie moet er een genetische verandering hebben plaatsgevonden; een huiskat wordt namelijk tam geboren, terwijl het temmen van een wilde soort van generatie op generatie moet gebeuren. Zelfs bij tam geboren jongen moet elk genetisch temmend effect telkens worden versterkt door hen al op jonge leeftijd aan mensen te laten wennen. Het lijkt erop dat de ontwikkeling van bepaalde volwassen gedragspatronen belemmerd wordt. Een huiskat wordt dus eigenlijk nooit volwassen. Volwassen wilde katten leven normaal gesproken solitair; alleen in de paartijd en tijdens het opgroeien in een nest. De meest geslaagde aanpassingen hebben plaatsgevonden bij soorten met een hoog ontwikkeld kudde-instinct, zoals bij de hond. Deze dieren lijken de mens te accepteren als deel van de kudde. In het geval van een kat die al vroeg met de mens in aanraking komt, wordt de mens als onderdeel van het nest gezien.

Het is denkbaar dat de genetische verandering abrupt is geweest; bijvoorbeeld een mutatie van een enkel belangrijk gen. In dat geval zou de domesticatie zijn uitgegaan van een apart ras. Het is echter waarschijnlijker dat een langzame verandering in diverse minder belangrijke genen heeft geresulteerd in een toenemende domesticatie. Tijdens dit proces vonden er fysieke veranderingen plaats zoals een verminderde hersenomvang. Dit kan leiden tot een gereduceerde agressiviteit, wat belangrijk was tijdens de ontwikkeling van wilde kat tot huisdier. Volgzamere katten met een kleiner stel hersens verwekten waarschijnlijk eerder nakomelingen in de buurt van mensen dan wilde katten. Welk genetisch mechanisme het dan ook is geweest, in feite heeft de kat zichzelf getemd en een nieuwe ecologische ruimte voor zichzelf gevonden.
© 2012 - 2024 Tronic, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
De sugarglider, het nieuwe huisdierEen nieuw huisdier is steeds populairder aan het worden. Het is de sugarglider, oftewel de suikereekhoorn, een knaagdier…
Domesticatie van de hondDomesticatie van de hondOnder domesticatie word verstaan het tot huisdier maken van wilde dieren. De mens maakt al eeuwenlang wilde dieren tot h…
Huisdier vermist, wat te doen?Huisdier vermist, wat te doen?Het komt regelmatig voor dat huisdieren vermist raken. Zij ontsnappen uit huis of uit hun kooi of zijn buiten en komen n…
Is mijn huisdier ziek?Soms weet je niet zeker of er iets aan de hand is met je huisdier. Is hij ziek? Is hij chagrijnig? Wat is er aan de hand…

De kat met artroseDe kat met artroseHet is al langer een bekend probleem bij honden, zeker op latere leeftijd. Echter, bij katten is het nooit zo bekend gew…
De kat wel of niet laten castreren/steriliseren?De kat wel of niet laten castreren/steriliseren?Veel katten eigenaren hebben er toch nog wel moeite mee, de kat wel of niet laten castreren/steriliseren. Voor de een is…
Bronnen en referenties
  • Katten - het spectrum
Tronic (33 artikelen)
Laatste update: 25-11-2018
Rubriek: Dier en Natuur
Subrubriek: Huisdieren
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.