Waarom ...? Weetjes over situaties en verschijnselen

Waarom hebben we schrikkeljaren? Waarom wijst de naald van een kompas altijd naar het noorden en is er magneti-sche variatie? Waarom wordt zo'n klein beestje als de mangoeste een onverschrokken dier genoemd? Waarom is mayday een noodop-roep voor hulp? Waarom draagt een goliathkever terecht deze reuzennaam? Waarom kan een stalen boot eigenlijk in water blijven drijven? Gekke, speciale en boeiende weetjes over waarom bepaalde dingen, zaken en verschijnselen zijn zoals ze zijn.

Weetjes over situaties en verschijnselen

• Waarom is dat eigenlijk zo?
• Waarom hebben we eigenlijk schrikkeljaren?
• Waarom draagt de goliathkever deze reuzennaam?
• Waarom kan een stalen boot in water blijven drijven?
• Waarom wijst de naald van een kompas altijd naar het noorden?
• Waarom is mayday een noodoproep voor hulp?
• Waarom wordt de mangoeste een onverschrokken dier genoemd?

Waarom is dat eigenlijk zo?

De vragen en antwoorden staan hieronder in willekeurige volgorde; niet in rangorde van tijd of importantie.

Waarom hebben we eigenlijk schrikkeljaren?

Om de vier jaar is een schrikkeljaar, welke dan 366 dagen telt, één dag meer dan de andere jaren. Deze extra dag is de 29e februari. De reden is dat een jaar -de periode waarin de aarde precies één omloop om de zon volbrengt- niet precies 365 dagen lang is. Het is meer dan 365 dagen, namelijk ruim 365 en een kwart. Om precies te zijn: 365 dagen, 6 uur, 9 minuten en 9,5 seconde. Door nu om de vier jaar een extra dag in te lassen, wordt de kwartdag bijna geneutraliseerd. Elk jaar dat door 4 deelbaar is, is een schrikkeljaar.

Waarom draagt de goliathkever deze reuzennaam?

De goliathkever (Goliathus) is een zeer grote kever uit de bladsprietkever familie. De goliathkever is -zoals de naam al zegt- een reuzenkever. Hij is genoemd naar de reus Goliath uit de Bijbel, die door David met een steen uit een slinger werd gedood. De goliathkever is het zwaarste insect dat we kennen. Hij weegt wel tot 100 gram -hetgeen veel is voor een insect- en leeft in Centraal-Afrika c.q. in een bepaald gedeelte van equatoriaal Afrika. De Goliathkever wordt gemiddeld 7 tot 9 cm lang, maar er komen er ook wel voor van 11 cm. Deze keverfamilie heeft een grote kleurvariatie, maar de meeste zijn roodbruin met witte lengtestrepen en zwart-witte gedeeltes.

Hoewel de goliathkever de zwaarste kever is, is hij niet de grootste. De grootste keversoort is de herculeskever (die langer dan 15 cm kan worden).

Waarom kan een stalen boot in water blijven drijven?

Hoe kan een stalen boot in water drijven, daar metaal toch zwaarder is dan water? Het antwoord ligt in de vorm van het staal, namelijk de bootvorm. In deze bootvorm is veel ruimte en dit maakt dat het geheel van metalen omhulsel plus de ruimte lichter is dan diezelfde ruimte water. Dit is de reden dat de boot niet zinkt, maar blijft drijven.

Waarom wijst de naald van een kompas altijd naar het noorden?

Een kompas is een navigatie-instrument om de richting ten opzichte van het noorden te bepalen. Een kompas bevat een klein magneetje (vrij opgehangen) en de aarde is in principe een reuzenmagneet (aardmagnetisch veld). De polen van de aarde bevinden zich bij (niet in) de noord- en de zuidpool. De kompasnaald draait zo dat het ene einde naar de magnetische noordpool (Nm) van de aarde wijst, en het andere einde naar de magnetische zuidpool (Sm). Een kompas wijst altijd naar het magnetische noorden, alleen komt dit niet overal op aarde exact overeen met het geografische noorden. De lokale afwijking (magnetische declinatie of variatie) dient altijd verrekend te worden.

Magnetische variatie
Op zeekaarten en in almanakken staat de grootte en richting van de variatie altijd expliciet vermeld. De variatie in Nederland is circa een halve graden west, zodat het magnetische noorden hier bijna samenvalt met het geografische noorden. Het verschil tussen noordpool en magnetische noordpool is dus klein. Op andere plekken in de wereld kunnen variaties tot wel tientallen graden optreden. Vlak in de buurt van de polen is de variatie zelfs zo gigantisch groot, dat een kompas totaal niet bruikbaar is.

Er kan tevens sprake zijn van nog een afwijking -deviatie- die voornamelijk voorkomt op ijzeren schepen. Het metaal van het schip oefent namelijk invloed uit op het magnetisch veld waarnaar het kompas gericht is. Het kompas dient dan 'gesteld' te worden om de deviatie te compenseren. Hiertoe worden dan kleine magneetjes in de buurt van het kompas aangebracht. Vervolgens wordt dan nog precies bepaald wat de afwijking van het kompas is. Deze deviaties worden veelal in tabelvorm bij het kompas bewaard

Waarom is mayday een noodoproep voor hulp?

Indien kapiteins van schepen of piloten in vliegtuigen in nood zijn, roepen ze over de boordradio: 'mayday... mayday'. Het is een internationaal ge-bruikte term voor noodsituaties. Men vermoedt dat deze uitdrukking een verbastering is van het Franse m'aidez, hetgeen 'help mij' betekent. Fonetisch spreken de Franzen may day uit als mèdé en de Engelsen als meeideei.

Waarom wordt de mangoeste een onverschrokken dier genoemd?

Mangoesten zijn kleine harige dieren -een familie van katachtige roofdieren met om en nabij 35 soorten-, in lengte variërend van 30 tot 120 cm. Ze leven in Afrika, Azië, het Caribisch gebied en Zuid-Europa. Mangoesten eten allerlei kleine beestjes, soms ook eieren, insecten, wormen, krabben en hagedissen.

Echter mangoesten zijn vooral beroemd om de onbevreesde manier waarop ze dodelijke, giftige slangen zoals cobra's aanvallen. Voordat de slang de kans krijgt om te bijten, grijpt de mangoeste de slang bliksemsnel bij zijn nek en doodt hem meteen.

Lees verder

• Wie was...? Weetjes over mensen en gebeurtenissen
• Wanneer..? Weetjes over uitvindingen en gebeurtenissen
• Tijd en Seizoenen (jaargetijden)
• Vervoer & Transport Weetjes
• Wetenschap - Uitvindingen Ontdekkingen