Twintig Nationale Landschappen in Nederland

Wie in de stad woont en werkt zal graag op zijn tijd iets anders zien dan huizen, gebouwen straten en pleinen. Er op uit en de natuur in is dan de wens van menigeen. Zeker bij mooi weer lokken de vele natuurgebieden die Nederland kent. Gebieden die aan bepaalde voorwaarden voldoen worden tot de Nationale Landschappen gerekend. Het zijn unieke gebieden waar getracht wordt om de kwaliteit te behouden. Die gebieden zijn ideaal voor verschillende vormen van recreatie en kennen vele bezienswaardigheden.

Nationale Landschappen met unieke combinaties

Een Nationaal Landschap is vooral een gebied waar zich een unieke combinatie bevindt van natuur en cultuurhistorie en waar volgens bepaalde regels ook plaats is voor wonen, kleinschalige bedrijven en landbouw. In totaal kent Nederland twintig (2016) van dergelijke landschappen.

1. Middag-Humsterland in Groningen
2. Noardlike Fryske Wâlden in Friesland
3. Zuidwest-Friesland in Friesland
4. Drentsche Aa in Drenthe en Groningen
5. IJsseldelta in Overijssel en Flevoland
6. Noordoost-Twente in Overijssel
7. Veluwe in Gelderland
8. Graafschap in Gelderland
9. Winterswijk in Gelderland
10. Gelderse Poort in Gelderland
11. Rivierengebied in Gelderland en Utrecht
12. Arkemheen-Eemland in Utrecht en Gelderland
13. Nieuwe Hollandse Waterlinie in Noord-Holland, Utrecht en Gelderland
14. Stelling van Amsterdam in Noord-Holland en Utrecht
15. Laag Holland in Noord-Holland
16. Groene Hart in Zuid-Holland, Utrecht en Noord-Holland
17. Hoeksche Waard in Zuid-Holland
18. Zuidwest-Zeeland in Zeeland
19. Het Groene Woud in Noord-Brabant
20. Zuid-Limburg in Limburg

Belangrijk visitekaartje van landelijk gebied

Deze twintig gebieden vormen gezamenlijk bijna een vijfde deel van ons land. Het zijn allemaal unieke en waardevolle gebieden met fraai landschap, schitterende natuurgebieden en zeer veel cultuurhistorische onderdelen. Wat de landschappen onder meer hebben te bieden zijn: klifkusten in Zuidwest Friesland, bronnen in Noordoost-Twente, heide en hunebedden in de Drentsche Aa en grotten en groeven in Zuid-Limburg. Een Nationaal Landschap is geen museum maar een natuurgebied waar ook mensen wonen, werken en recreëren. Het is een belangrijk visitekaartje van een landelijk gebied in een tijd waarin de verstedelijking voortschrijdt.

Behoud en versterking van kernkwaliteiten

Nationale Landschappen zijn gebieden met specifieke kenmerken tussen de onderdelen zoals flora en fauna, beekdalen en terpen, landbouw en waterbeheersing. In diverse regelingen is vastgelegd dat de gebieden zich sociaaleconomisch moeten kunnen ontwikkelen met behoud of zelfs versterking van de kernkwaliteiten. Er is alleen ruimte voor de eigen bevolkingsgroei en de aanwezige bedrijvigheid. Grootschalige verstedelijking en uitbreiding met bedrijventerreinen of vergroting van locaties voor glastuinbouw of grote infrastructuurprojecten zijn daarom niet toegestaan. Een bedreiging is wel het vertrek van boeren in bepaalde gebieden omdat daardoor de vanouds belangrijke beheerders wegvallen. Provincies zijn verantwoordelijk voor het aanhouden van de grenzen en de kernkwaliteiten.

Tegengaan verstedelijking

Nationale landschappen zijn ideale gebieden voor recreatievormen als wandelen, fietsen en vaartochten maken. Maar ook valt er veel te bekijken zoals forten en molens en vele andere bezienswaardigheden. Het grootste Nederlandse Nationale Landschap is het Groene Hart. Dit rustgevend gebied in de Randstad beslaat 1800 vierkante kilometer en heeft een inwoneraantal van 600.000 wat ongeveer een kwart is van alle inwoners van de twintig Nationale Landschappen. Het is een gebied waar de verstedelijking zich opdringt en het moeite kost om respect voor het karakter van het gebied te handhaven. Samen met de betrokken partijen denkt het Rijk mee over de ontwikkeling van het Groene Hart terwijl het beleid wordt uitgevoerd door de provincies Noord-Holland, Zuid- Holland en Utrecht.

Streven naar samenwerking van instanties

Omdat de kennis voor het behoud van de kernkwaliteiten van de landschappen versnipperd was werd er ooit een Kennisagenda Landschap ontwikkeld door diverse samenwerkende ministeries. Deze Agenda werd jaarlijks vernieuwd waarbij steeds meer naar samenwerking met andere lagen van de overheid en met maatschappelijke organisaties werd gestreefd om de doelen te bereiken.

Kansrijke verdienmodellen ontwikkelen

Sinds 2014 gaan er stemmen op dat de twintig Nationale Landschappen zich anders moeten gaan organiseren en financieren. Dit zou noodzakelijk zijn om in de toekomst stand te kunnen houden. Er werd een werkgroep opgericht die moet streven naar een verankering in de samenleving en verdienmodellen moet ontwikkelen.

Werkgroepen

Een viertal werkgroepen is zich gaan buigen over:

• Agro-food, natuur en landschap
• Duurzaamheid en energie
• Economie, toerisme en recreatie
• Organisatie en financiering

Verankering

Een belangrijk uitgangspunt voor de werkgroepen is te streven naar een brede verankering in de samenleving. De bedoeling is om kansrijke verdienmodellen (manier waarop geld wordt verdiend) te ontwikkelen op de vier gebieden:

• Duurzame landbouw
• Toeristisch-recreatieve arrangementen
• Versterken van de verbindingen stad-platteland
• Zonne-energie