Blindengeleidehond: Welke commando's kent hij?

Blindengeleidehond: Welke commando's kent hij? Blindengeleidehonden zijn erg intelligente honden die er voor zorgen dat blinde en zwaar slechtziende personen altijd en overal op een zelfstandige, snelle en veilige manier ergens naartoe kunnen gaan. Deze speciale honden hebben een intensieve opleiding van gemiddeld twee jaar achter de rug. Het eerste jaar worden pups gesocialiseerd in een puppypleeggezin en daarna volgt de echte opleiding in de geleidehondenschool. De hond kent heel wat commando's wanneer hij bij de baas terechtkomt: commando's in huis, tijdens het loslopen en uiteraard ook in het geleidewerk. Alle commando's vallen terug op appèloefeningen die een hond in alle omstandigheden moet kunnen uitvoeren.

Soorten

In Nederland en België situeren zich een tiental geleidehondenscholen. Elke school kent een eigen visie, heeft andere opleidingsmethodes en geeft een eigen invulling van commando's die de hond moet kennen. De hond kent bij aflevering appèlcommando's, (geleide)werkcommando's, zoekcommando's, correctiecommando's en enkele ondersteunende commando's. Wanneer de geleidehond bij de baas met visuele handicap terechtkomt, leert hij tijdens de gezamenlijke training meer over lichaamstaal en stemgebruik van deze commando's, en zet hij dit alles samen met zijn hond in de praktijk om. Wel zijn er soms minimale verschillen in de taal en benaming van de commando's. Dit kan mogelijk afhankelijk zijn van de keuze van de geleidehondenschool of de voorkeuren van de instructeur of de geleidehond.

Appèloefeningen

Appèloefeningen zijn erg belangrijk voor de band tussen geleider en hond, en moeten zoveel mogelijk herhaald worden, liefst zelfs elke dag. Ze zijn nodig wanneer de hond huishond is maar ook als hij aan het werk is en zijn tuig draagt. Als de geleidehond steeds een potje maakt van de appèloefeningen, is dit mogelijk een teken over de minder goede relatie tussen baas en hond. Zeker in het begin van een samenwerking, is het voor de hond niet altijd evident om appèloefeningen perfect uit te voeren voor een blinde of slechtziende baas die hij amper kent. Naarmate de band sterker wordt, verlopen de appèloefeningen in principe vlotter. Later kan een blinde of slechtziende persoon zelf extra appèloefeningen aanleren, bijvoorbeeld rond de geleider lopen, door de benen lopen, een pootje geven, kusjes geven, zich uitschudden, blaffen op commando, ...

  • (Kom) hier / Kom voor / Hier: De hond gaat recht voor de baas zitten. De baas gebruikt dit als de hond heeft losgelopen en moet terugkomen, als hij in de winkel de hond even ergens heeft laten liggen en de hond naar de baas moet komen enzovoort.
  • Af / Down: De hond gaat liggen. Dit is handig in het geleidewerk bijvoorbeeld in het openbaar vervoer, maar ook in huis bijvoorbeeld als de hond in zijn mandje moet gaan liggen.
  • Blijf / Stay: De hond moet op zijn plaats blijven en het vorige commando handhaven. Dit doet hij ook als er afleiding is bijvoorbeeld als de baas wegloopt, als er een andere hond of persoon aankomt, bij lekkere geurtjes enzovoort.
  • Hoog: De hond moet ergens in- of opspringen of zijn voorpoten ergens op zetten. Dit gebruikt de baas in het openbaar vervoer, in de auto, om een kassa aan te geven, ...
  • Laag: De hond zet zijn poten weer op de grond of springt weer ergens af of uit.
  • In: Bij dit commando loopt de hond ergens in, door of tussen, denk bijvoorbeeld aan het lopen door een deur.
  • Mand / Kussen / Bench / Plaats / Bed: In huis ligt de hond veelal in een mand, op een kussen, op een zitzak of in een bench. Vooral als de baas gaat koken, eten, poetsen of als de bel gaat, is het handig dat de hond in de mand gaat liggen.
  • Naast / Close: Hierbij gaat de hond links naast de geleider staan zodat hij hem kan intuigen of de leiband kan aan- of uitdoen.
  • Plassen / Plasje doen / Busy busy: De hond krijgt met dit commando de vrijgeleide om zijn behoeften te doen.
  • Sta / Staan / Stand: De hond gaat rechtstaan.
  • Touch: De hond tikt de hand van de blinde of slechtziende geleider aan, wat bijvoorbeeld handig is bij het loslopen.
  • Voet / Foot: De hond gaat links aan de voet van de baas zitten.
  • Volg / Heel: Afhankelijk van school, hond of geleider kent dit commando twee betekenissen. Met "volg" bedoelt de baas mogelijk dat de hond zonder te trekken aan de leiband of los aan de linkerkant moet meelopen. Maar sommige personen gebruiken dit commando ook om de hond iemand te volgen die voor hem en de baas loopt. De baas volgt bijvoorbeeld in een supermarkt een winkelbediende om samen met hem of haar boodschappen te doen.
  • Vrij / Free / Yes / OK: De hond krijgt de vrijgeleide om te spelen, snuffelen, rennen, eten en/of om zijn behoefte te doen.
  • Zit(ten) / Sit: De hond moet gaan zitten.

Geleidewerkcommando's

Het spreekt voor zich dat een technische scholing vereist is om het geleidewerk en de daarbij gebruikte commando's onder de knie te krijgen. Volgende commando's zijn enkel te geven wanneer de hond een tuig draagt.

  • (Blijf) Links / (Stay) of (Keep) Left: De hond gaat naar links of moet links aanhouden.
  • (Blijf) Rechts / (Stay) of (Keep) Right: De hond gaat naar rechts of moet rechts aanhouden.
  • Over: De hond moet oversteken.
  • Rechtsom / Turn: Soms moet de hond omkeren, bijvoorbeeld als de winkelbediende terug naar het begin van de winkelpad loopt.
  • Straight: Hierbij leert de hond om recht over te steken.
  • Vooraan / Forward De hond begint met lopen. Dit gebruikt de baas bijvoorbeeld als hij thuis vertrekt met zijn hond.

Zoekcommando's

Voor een geleider die niet (goed) ziet, is het erg handig dat een geleidehond dingen opzoekt en aangeeft. Hij kent vaste zoekopdrachten in een bekende en onbekende omgeving. Wanneer een geleidehond bij de baas met visuele beperking terechtkomt, leert hij echter al vrij snel bijkomende zoekopdrachten die handig zijn voor de baas. Zo kent hij snel "zoek bos", "zoek bakker", "zoek station" enzovoort. Het volstaat voor de meeste geleidehonden om slechts één of twee keer een bepaalde plaats enkele keren te benoemen zodat hij dit niet snel vergeet. Wanneer de baas vervolgens maanden later bijvoorbeeld weer in het ziekenhuis moet zijn, zal de hond hem zonder probleem weer afzetten aan de ingang. De baas moet echter wel ongeveer weten waar hij is zodat hij tijdig de juiste commando's kan geven. Sommige zoekopdrachten zijn eveneens met elkaar te combineren zoals: zoek trap met de leuning, zoek zebra met de paal, ...

  • Zoek balie / Find (the) counter: Dit commando gebruikt de blinde of slechtziende baas wanneer de hond een kassa, receptie, toonbank of balie moet aangeven, bijvoorbeeld in de winkel, in het station, in het ziekenhuis enzovoort. Dit commando wordt ook gebruikt voor het aangeven van pinautomaten.
  • Zoek bank / Find (a) chair Het baasje vraagt in het openbaar vervoer, op restaurant, op het perron of elders een zitplaats aan de hond. Dit kan een stoel of bank zijn, maar sommige blindengeleidehonden zijn dermate inventief dat een betonnen blok, een elektriciteitskastje, een voortuinmuurtje of zelfs een lege rolstoel aangegeven wordt.
  • Zoek bus / Find (the) bus: De hond geeft de buspaal aan door er met zijn neus tegen te tikken of door zijn voorpoten tegen de paal te plaatsen.
  • Zoek deur / Find (the) door: De hond geeft de deur aan bijvoorbeeld een deur van een winkel, bus, trein, ...
  • Zoek leuning / Find (the) rail: Wanneer een blinde of slechtziende geleider een trap nadert, geeft de hond de leuning aan door er met zijn neus tegen te tikken of door zijn voorpoten tegen de leuning te plaatsen. De hond geeft in principe steeds de rechterkant van de leuning aan en blokkeert zo de baas zodat hij niet van de trap valt of over de eerste trede struikelt.
  • Zoek lift / Find (the) lift: De hond geeft een lift aan indien hij deze vindt. Optioneel drukt hij de liftknop in.
  • Zoek paal / Find (the) pole: Soms is er een rateltikker aan een oversteekplaats. Dit toestel geeft een ratelend geluid wanneer het verkeerslicht groen is en de blinde persoon veilig kan oversteken. Sommige honden geven niet alleen deze paal aan maar drukken ook effectief de knop in. De hond kan met dit commando ook een gewone paal of een kleiner paaltje aangeven ter oriëntatie van de blinde persoon.
  • Zoek post(bus) / Find (the) mail box / mail office: Een geleidehondgebruiker moet soms een brief of pakje posten; de hond kan perfect de postbus of het postkantoor vinden.
  • Zoek stoep / Find (the) curb: Dit is één van de meest gebruikte commando's bij elke geleidehondgebruiker. De hond geeft de stoep aan door er met zijn voorpoten op te gaan staan en even te wachten totdat de baas ook zijn voeten geplaatst heeft op de stoep.
  • Zoek trap (links / rechts) / Find (the) steps (left / right): De hond zoekt een trap (aan de linker- of rechterkant). Meestal moet de hond daarna op vraag van de baas de leuning zoeken en aangeven.
  • Zoek zebra (links / rechts) / Find (the) crossing (left / right): De hond zoekt een zebrapad (aan de linker- of rechterkant).

Correctiecommando's

Een hond is en blijft natuurlijk in de eerste plaats een dier. Ook een geleidehond is geen robot. Het is daarom best mogelijk dat hij/zij niet (goed) luistert. Enkele commando's helpen om de hond dan weer bij de les te krijgen.

  • Gedaan / Stop it: De hond moet met ongewenst gedrag ophouden.
  • Nee / No: De hond doet iets wat niet of nooit mag of wat niet nodig is.

Ondersteunende commando's

Deze commando's zijn eveneens belangrijk in het geleidewerk en als huishond.

  • (Hou) Vast / Get it: Hierbij moet de hond een voorwerp in zijn bek vasthouden.
  • Apport: De baas vraagt aan zijn hond om een bepaald voorwerp te gaan halen.
  • Braaf / Goed zo / Good boy / Good girl: De hond doet het goed en wordt beloond.
  • Bring it it: De hond moet een bepaald voorwerp dat hij al vastheeft, naar zijn baas brengen.
  • Ga door / Hup hup: De hond moet een beetje sneller doorlopen.
  • Go on: Als de hond even gestopt is om bijvoorbeeld een stoeprand aan te geven, wordt met "go on" aangegeven dat de hond weer mag doorlopen.
  • Kijk eens / Let op / Look (at me): Soms is het nodig dat de baas de aandacht vastkrijgt van zijn geleidehond. Meestal volgt hierop dan een ander commando.
  • Langzaam / Easy: Het tempo van de hond is (te) hoog en daarom vraagt de baas om even rustiger te lopen.
  • Los / Leave it: De hond laat het voorwerp los, liefst in de hand van zijn visueel gehandicapte baas.
  • Opnieuw / Back: De hond moet iets herdoen.
  • Toon het mij / Show me: Wanneer de hond iets aangeeft of ergens voor stopt, kan het zijn dat de blinde persoon niet meteen weet wat de hond bedoelt. Via dit commando geeft de hond iets met de voorpoten aan.

Extra commando's

Sommige geleidehondenscholen leren de geleidehond bijkomende bevelen aan. Soms heeft de hond extra uitdagingen nodig en vindt hij deze nieuwe commando's gewoon erg leuk. Bij een aantal geleidehondenscholen kent de hond standaard heel wat extra bevelen die een andere school niet hanteert. Ook mogelijk is dat een geleidehond voorbehouden of reeds gekoppeld is aan iemand die aangegeven heeft dat de hond extra opdrachten moet kunnen voltooien. Een (ondergrondse) vuilnisbak zoeken, een knop zoeken en indrukken, een geleidelijn zoeken, zich uitschudden, blaffen op commando zijn hiervan enkele voorbeelden. Een geleidehond werkt daarnaast soms voor iemand met een bijkomende beperking. Zo zijn er onder andere doven en slechthorenden, rolstoelgebruikers, mensen met een autismespectrumstoornis (autisme: problemen met sociale interactie, communicatie en gedrag), mensen met een lichte mentale beperking, mensen met maar één arm enzovoort die in sommige gevallen ook recht hebben op een blindengeleidehond. De geleidehondenschool besluit bijgevolg bij sommige teams om eventueel commando's te wijzigen, toe te voegen of zelfs weg te laten.

Elke hond en elk baasje is anders; de geleidehondenschool bekijkt daarom individueel naar elke hond en baas en maakt daarbij een zo goed mogelijke match waarbij de commando's gezamenlijk bekeken en ingeoefend worden.

Lees verder

© 2015 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Visueel gehandicapt, blind of slechtziendVisueel gehandicapt, blind of slechtziendIemand met een visuele handicap heeft een functiestoornis met betrekking tot het zicht. De persoon is blind of zeer slec…
Criteria geleidehondgebruikers: Wanneer krijg je zo'n hond?Criteria geleidehondgebruikers: Wanneer krijg je zo'n hond?Vaak stellen blinden en slechtzienden alsook hun omgeving zich de vraag of ze in aanmerking komen voor een blindengeleid…
Misverstanden rond blindengeleidehondenMisverstanden rond blindengeleidehondenBlindengeleidehonden bieden aan blinde en slechtziende personen een enorme meerwaarde. Deze honden ontwijken obstakels (…
Een blindengeleidehond op pensioenEen blindengeleidehond op pensioenEen blindengeleidehond wordt bij de blinde of slechtziende baas afgeleverd wanneer hij tussen de 1,5 à 2,5 jaar oud is.…
Blindengeleidehond: Laten loslopenBlindengeleidehond: Laten loslopenBlindengeleidehonden hebben een grote verantwoordelijkheid. Wanneer ze hun tuig of harnas dragen, omzeilen ze geconcentr…
Verrekijkers: kooptips, technische aanduidingen en soortenVerrekijkers: kooptips, technische aanduidingen en soortenNatuurliefhebbers en speciaal onder hen de vogelaars hebben in veel gevallen een verrekijker ter beschikking. Wat het bl…
Bronnen en referenties
  • Eigen ervaring, geleidehondgebruiker Belgisch Centrum voor Geleidehonden sinds 17/10/2005
  • Theorie KNGF Geleidehonden, Januari 2007
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 30-08-2019
Rubriek: Dier en Natuur
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 2
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.