Vrij geslachtelijk verkeer bij chimpansees

De meer open samenleving van de chimpansees is vindingrijker, meer ontspannen en verdraagzamer dan die van de bavianen. In tegenstelling tot de samenleving van de bavianen wordt die van de chimpansees gekenmerkt door het vrij zijn van sexuele jaloezie en een vrij geslachtelijk verkeer.

Geen stereotype rollen

Het leven van de chimpansee is nog ingewikkelder dan dat van de bavianen, omdat de rollen in de chimpansee samenleving niet zo stereotype zijn en er meer gelegenheid is voor individuele expressie. Chimpansees hoeven niet zo strijdlustig te zijn of zo samen te klitten als de bavianen, omdat ze in het woud leven en over het algemeen weinig bedreigd worden door de grond-roofdieren. Ook is het niet nodig dat chimpansees eenzelfde graad van sexuele dimorfie kennen als bavianen. Dimorfie betekent dat de mannetjes duidelijk verschillen van de vrouwtjes.

Kenmerken van de chimpansee samenleving

Hoewel chimpansees ook een hiërarchie kennen, wordt die niet zo streng doorgevoerd. De chimpansee gemeenschap is:

• meer open;
• vindingrijker;
• meer ontspannen;
• meer verdraagzaam;
• vrij van sexuele jaloezie;
• gekenmerkt door een vrij geslachtelijk verkeer.

Vruchtbaar vrouwtje

Wanneer een vrouwtje vruchtbaar is en graag wil paren, zullen alle geïnteresseerde mannetjes van de troep in de rij gaan staan en beminnelijk op hun beurt wachten. Die beurt komt snel genoeg, want de geslachtsdaad zelf neemt slechts een paar seconden in beslag en wordt nogal nonchalant verricht. Soms zelfs onder het nuttigen van een banaan en terwijl er nieuwsgierige jonge dieren klimmen op het mannetje dat bezig is en aan hem trekken.

Begin van bewustzijn van anderen

Bij een dier met:

• de intelligentie van een chimpansee;
• een grotere variatie aan reacties dan mogelijk is bij bavianen;
• een overeenkomstig potentiëel voor meer betrekkingen tussen individuen,

schijnt soms een begin te dagen van een bewust zijn van anderen.

Op zichzelf ingesteld

Waarschijnlijk zijn chimpansees voor 99% op zichzelf ingesteld. Desondanks worden zij er vaak genoeg op betrapt, dat zij:

• grootmoedig voedsel delen (gewoonlijk wel pas als zij zelf al genoeg gehad hebben);
• de indruk wekken dat zij enigszins op de behoeften van hun metgezellen reageren.

Zo zal een overheersend mannetje dat een ander dier heeft bestraft of bang gemaakt, zijn poot uitsteken en hem aanraken, alsof hij het weer op zijn gemak wil stellen.

Familiebanden

Familiebanden zijn meestal heel hecht en van lange duur. De reden daarvoor is dat de chimpansees erg langzaam volwassen worden. Een jong is nauw met zijn moeder verbonden (tot lang na het zuigelingschap) en vaak in gezelschap van eventuele oudere broers of zusters. Het is verleidelijk om in deze ragdunne aanduidingen het begin te ontdekken van gezinsvorming, van liefde, naastenliefde en andere eigenschappen die mensen hebben leren zien als uitsluitend menselijk. Toch is het gevaarlijk om voorbarige conclusies te trekken. Het enige dat gezegd kan worden is dat op zeker moment een dier meer en meer in open terrein begon te leven. Daardoor werd het gedwongen op een andere manier te leven om te kunnen blijven voortbestaan.

Gezin zonder vader

In tegenstelling tot de mensen maatschappij kent de chimpanseesamenleving geen vaders. Doordat er een vriendelijk vrij geslachtsverkeer regel is, kan het vaderschap ook niet worden vastgesteld. Vaders zijn in de chimpansee gemeenschap ook niet nodig. Er is voldoende voedsel in het bos, dus er is geen behoefte aan een vaderlijke kostwinner. Verder zijn er vrijwel geen roofdieren die de chimpansees bedreigen en is er bijna geen behoefte aan een vaderlijke beschermer.