De doedicurus, een prehistorisch gordeldier

De doedicurus was een gepantserd zoogdier uit de prehistorie. Hij leefde in het zogenaamde pleistoceen. Dit tijdperk eindigde zo'n twaalfduizend jaar geleden. Tijdens deze periode kwamen er allerlei grote roofdieren voor. Zijn schild en staart zorgden ervoor dat hij zich kon beschermen tegen deze roofdieren. Hiernaast gebruikte hij zijn pantser om zichzelf te verdedigen tegen soortgenoten. Doedicurus gebruikte namelijk hun staart om soortgenoten aan te vallen en te verwonden.

De doedicurus

• Leefomgeving en leefperiode
• Uiterlijke kenmerken

Leefomgeving en leefperiode

De doedicurus kwam van twee miljoen tot zo'n elfduizend jaar geleden voor. Dit was ongeveer de periode wanneer de laatste ijstijd voorbij was. Het tijdperk wordt ook wel het (late) pleistoceen genoemd. In dit tijdperk leefden naast de doedicurus ook andere grote diersoorten, zoals de mammoet en holenbeer. De familie waar de doedicurus tot behoort heet de Glyptodontidae. Wetenschappers vermoeden dat er slechts één soort doedicurus bestond, namelijk de "Doedicurus clavicaudatus". Hij was een voorouder van het gordeldier. Hij woog echter bijna driehonderd keer meer dan een gordeldier. Beide diersoorten behoren tot de orde "Edentata". Naast de gordeldieren bestaat deze orde uit de luiaard en miereneter. Het prehistorische zoogdier leefde in dezelfde periode als de reuzenluiaard en was net als het gordeldier een herbivoor, oftewel een planteneter.

Dieet

De doedicurus at grotendeels pampagras dat te vinden was op de grote grasvlaktes. Het gras was erg taai, echter had de doedicurus het juiste gebit om het voedsel te kunnen vermalen. Hij had zeer sterke kaken, echter bevonden er aan de voorkant van zijn bek geen tanden. Hij had slechts "kiezen" die gemaakt waren om goed te kunnen kauwen op de vegetatie die in de omgeving te vinden was. Deze diersoort kwam grotendeels op één continent voor vanwege geologische redenen.

Leefgebied

De doedicurus kwam grotendeels in Zuid-Amerika voor. Zuid-Amerika was voor een lange periode geheel geïsoleerd geweest van Noord-Amerika vanwege een hoog zeespiegel. Dit zorgde ervoor dat de aanwezige dieren zich geheel onafhankelijk konden ontwikkelen. Dit is vergelijkbaar met de hedendaagse unieke diersoorten die bijvoorbeeld slechts in Madagaskar te vinden zijn. Onderzoekers denken dat hij mogelijk hier zij aan zij met indianen leefden. Er bestaan namelijk diverse legendes over dit bijzondere dier uit de prehistorie. Een groot aantal fossielen heeft men in rotsformaties gevonden in Ensenada (Argentinië). Hiernaast hebben wetenschappers fossielen in Noord-Amerika gevonden. Aan de hand van zijn fossielen hebben de wetenschappers zijn uiterlijk weten te bepalen.

Uiterlijke kenmerken

Het prehistorische gordeldier leek veel op de andere prehistorische glyptodons. Hij had namelijk net als deze diersoort een stevig schild. Hij werd gemiddeld zo'n andere halve meter hoog en vier meter lang. Hierbij kon hij een gewicht bereiken van één tot twee ton. Zijn formaat was vergelijkbaar met de grootte van een auto. Hij liep op kleine poten die uit scherpe klauwen bestonden.

Schild

Zijn rugschild beschermde hem tegen allerlei prehistorische roofdieren. Rond deze periode leefden er namelijk grote katachtigen met enorme tanden. Zijn lichaamsstructuur zorgde ervoor dat roofdieren hem niet gemakkelijk konden bijten. Zijn rugschild bestond uit talloze stevige platen en is vergelijkbaar met het schild van hedendaagse gordeldieren. Alleen zijn onderlichaam kon eventueel door roofdieren gepakt worden. Zijn schild was echter niet geheel rond; het had een grote en kleine bult. Dit zorgde voor twee lege ruimtes waarin vet kon worden opgeslagen. Deze vetbulten waren vergelijkbaar met de bulten die hedendaagse kamelen en dromedarissen hebben. Hiermee konden ze energie opslaan om droge periodes te kunnen overleven. Het vet kon mogelijk ook gebruikt worden om zijn lichaamstemperatuur in balans te houden. Naast zijn dikke schild had hij een gepantserde staart met stekels.

De staart
De staart van de doedicurus had grotere stekels dan de meeste glyptodons. Deze bestond tevens geheel uit bot. Hierdoor kon zijn staart een gewicht bereiken van zo'n veertig kilo. Het gewicht is vergelijkbaar met het gewicht van een kanonskogel. Hij gebruikte zijn staart hoofdzakelijk voor twee doeleinden: om zichzelf te verdedigen tegen roofdieren en als wapen tegen rivaliserende mannetjes. Hierdoor konden zij uiteindelijk paren met het vrouwelijk geslacht. Onderzoekers hebben namelijk een pantser gevonden dat deuken laat zien die ontstaan zijn door scherpe stekels. Deze stekels blijken onderdeel te zijn van staarten van soortgenoten. Het is echter nog onbekend of exemplaren van het vrouwelijke geslacht ook zulke stekels aan hun staart hadden. Het schild dat de dieren dragen is namelijk voldoende om onkwetsbaar te zijn tegen roofdieren. Wetenschappers vermoeden dat in ieder geval de mannetjes vaker hun staart tegen elkaar gebruikten dan ter verdediging tegen roofdieren.