Wolven: komen die grote prooiverslinders terug in Nederland?

Een wolf is in het algemeen niet geliefd bij mensen omdat het een roofdier is. Het idee dat er een wolf in de tuin zou zitten laat de meeste tuinbezitters rillingen krijgen. Voor hen is het een geruststelling dat wolven anno 2016 niet in Nederland voorkomen. In de negentiende eeuw werd namelijk de laatste wolf gespot die in Nederland zijn permanente verblijf had. Maar toch zijn er natuurliefhebbers die graag willen dat de wolf terugkeert op een voor mensen veilige manier. Zo streeft het samenwerkingsverband Wolven in Nederland vanaf het tweede decennium van de eenentwintigste eeuw naar conflictarm samenleven met wolven. Ook Staatsbosbeheer heeft plannen om wolven in bepaalde gebieden uit te zetten.

Wolven en hun prooi

Hoewel een wolf erg veel op sommige honden lijkt is het beslist geen huisdier. Je zou hem ook geen hondenbrokken voor hoeven te zetten want hij voedt zich met hele andere dingen. Het liefst jagen wolven op hoefdieren zoals reeën en edelherten maar ook op wilde zwijnen en kleinere dieren als knaagdieren en haasachtigen. In de buurt waar mensen wonen kunnen tammere dieren als schapen en geiten voor hen een makkelijke prooi zijn. Maar in Nederland komt de wolf al sinds het begin van de twintigste eeuw niet meer voor. In andere Europese landen en wereldwijd komen wolven nog wel in verschillende ondersoorten voor.

Over de wolf

Hoewel de kleur van de wolf kan variëren van wit via roodbruin naar zwart hebben de meeste wolven een grijze vacht met een rossig bruine kleur op de rug, kop en oren. De lengte van een wolf is tussen 80 en 160 centimeter met een schouderhoogte van 65 tot 80 centimeter en een staart van 30 tot 50 centimeter. Een vrouwtjeswolf is ongeveer tien procent kleiner dan een mannetje en weegt 18 tot 50 kilo terwijl de mannetjeswolf 20 tot 80 kilo weegt. Bijzonder bij de wolf is het reukvermogen dat zo groot is dat het dier op een afstand van 300 meter andere dieren kan ontdekken. Ook kan hij prima zien in het donker en is het een goede zwemmer.

Als grote prooiverslinders op zoek naar veel prooi

Wolven zijn dus echte vleeseters. Een grote roedel wolven eet jaarlijks wel 400-500 reeën, 50-100 edelherten, 100 wilde zwijnen en nog wat kleinere dieren. Die potentiële prooidieren zijn overigens zeer alert en zullen proberen uit het bereik van de wolven te blijven. De minder sterke dieren vallen eerder ten prooi waardoor de overblijvende populatie sterk blijft. Om zijn prooi te vinden verplaatst een wolf zich 50 tot 60 kilometer per dag en kan daarbij een snelheid bereiken tot 50 kilometer per uur.

De wolf is een sociaal dier

Wolven zijn sociale dieren die in roedels leven en geleid worden door een mannetje en een vrouwtje die meestal het alleenrecht hebben op voortplanting. Hun nakomelingen blijven doorgaans twee jaar in de roedel om daarna, als ze een partner en een territorium hebben gevonden, een eigen roedel te vormen. Een territorium heeft een omvang tussen de 200 en 2000 vierkante kilometer. Afhankelijk van het voedselaanbod leven de wolven in grote roedels tot wel 30 dieren bij veel voedsel en slechts het echtpaar en enkele welpjes bij weinig voedselaanbod.

Wolven door de eeuwen heen

In de loop van de eeuwen is het wolvenbestand drastisch verminderd van zeer veel naar nu in onze streken helemaal geen. Daar hebben mensen een duidelijke hand in gehad door bijvoorbeeld het afschieten van de dieren. Toch zijn er nog streken in het Noordelijk Halfrond waar nog wolven leven en zijn er voorstanders om ze ook in Nederland terug te brengen.

Noordelijk Halfrond

Ooit leefden in het hele Noordelijk Halfrond zeer veel wolven. Tegenwoordig is hun leefgebied drastisch beperkt door toedoen van de mensen.

Middeleeuwen

In de middeleeuwen werd de wolf als een schadelijk dier beschouwd omdat hij schapen en geiten roofde. Hij zou ook mensen hebben aangevallen. Maar in de praktijk vluchten wolven voor mensen. Een wolf zal slechts in uitzonderingsgevallen mensen aanvallen als die zich bijvoorbeeld in de buurt van een nest jongen begeven. Een wolf is eigenlijk een schuw dier en zal ook niet in zijn eentje een eland aanvallen. Dat gebeurt alleen met een groep van minstens zes dieren.

Engeland

In de zestiende eeuw kwamen in Engeland nog wolven voor maar zijn daarna verdwenen.

Nederland en België

In Nederland en België verdwenen zij pas veel later en komen sinds het begin van de negentiende eeuw niet meer voor. In Nederland verdwenen de wolven het eerst in de westelijke provincies en later ook in de zuidelijke provincies.

Andere landen

De wolf komt nog wel voor in Frankrijk, Zweden, Portugal, Italië en Slowakije en in grotere aantallen in Spanje en Polen. In Rusland komen naar schatting nog 10.000 wolven voor.

Wolven terug in Nederland

Inmiddels is het besef doorgedrongen dat wolven tot een van de wilde diersoorten behoren die bedreigd worden. In Nederland worden daarom regelmatig voorstellen gedaan om wolven te introduceren.

Staatsbosbeheer

Zo heeft Staatsbosbeheer sinds 2008 het plan om wolven uit te zetten in de Oostvaardersplassen. Ook wordt gedacht aan een populatie op de Veluwe in een afgerasterd gebied.

Wolven in Nederland

Ook Wolven in Nederland vindt dat wolven in Nederland een plek moeten kunnen krijgen. Wolven in Nederland is een samenwerkingsverband tussen ARK Natuurontwikkeling, FREE Nature, IFAW, IVN, Koninklijke Jagersvereniging, Natuurmonumenten, Rewilding Foundation, Studio Wolverine en de Zoogdiervereniging. Het doel van de samenwerking is te streven naar conflictarm samenleven met wolven. Dat doel wordt onder meer nagestreefd door voorlichting te geven met als voorbeeld boeren manieren te leren om vee te beschermen.

Ruimte voor hoeveel wolven

Het aantal wolven dat in Nederland zou kunnen leven is moeilijk te bepalen maar na onderzoek wordt gedacht dat er ruimte is voor enkele tientallen roedels. Vooral in het midden en oosten van het land zou daar voldoende ruimte voor zijn. Ook in Brabant en Limburg moet het mogelijk zijn. Wie nu al wolven wil zien kan terecht in dierentuinen als Artis, Blijdorp, Dierenrijk Europa, Gaiapark en Ouwehands Dierenpark.

Lees verder

• Wilder Europa door project Rewilding Europe en ARK