Rode lynx – solitair en zorgzaam

De rode lynx is een bijzonder roofdier. In de voortplantingsperiode helpt het mannetje zelfs bij de opvoeding van het kroost. Kom daar maar eens om in de 'kattenwereld'. Toch is hij niet zo sociaal als het voorgaande doet vermoeden. In wezen is de Noord-Amerikaanse rode lynx een verstokte einzelgänger, een 'lone cowboy', een solitair die zich zelden laat zien, behalve als hij erg veel honger heeft. In Amerika wordt de rode lynx 'bobcat' genoemd, vanwege zijn opvallend korte staartje, alsof het gecoupeerd is. De rode lynx is een schemerdier en niet kieskeurig wat betreft zijn prooimenu, waar overigens ook de huiskat op staat. Deze lynx is inheems in heel Noord-Amerika en wordt door sommige 'onversaagden' als huisdier gehouden. Het is dan wel opletten geblazen, want deze katten kunnen in hun speelsheid gevaarlijk onstuimig worden.

Inhoud

• De rode lynx – voortreffelijke camouflage
• Leefgebied en verspreiding van de rode lynx
• Jager en aaseter
• Poema's en coyotes
• Voortplanting
• Territorium van de rode lynx
• Belangrijke kenmerken van de rode lynx
• Rode lynx – een geschikt huisdier?

De rode lynx – voortreffelijke camouflage

Weinig kleine dieren op het Noord-Amerikaanse continent zijn veilig voor de rode lynx (Lynx rufus). Dit meedogenloze roofdier jaagt bij voorkeur 's nachts en vangt wat hij krijgen kan, van muizen tot konijnen en wasberen. De rode lynx behoort tot de orde der Carnivora (roofdieren) en de familie der Felidae (katachtigen). Hij is kleiner dan een gewone lynx en heeft een roodachtig-bruine vacht met een zwart gestreept en gevlekt patroon. De buikvacht is wit. Hierdoor is zijn camouflage optimaal. De rode lynx is schuw en laat zich zelden zien, waarschijnlijk ook omdat sport- en pelsjagers in de Amerikaanse wildernis hem maar wat graag in het vizier krijgen.

'Bobcat'
Zijn veelal donkere, stompe staartje is slechts 10-15 centimeter lang en lijkt gecoupeerd. In Amerika wordt hij dan ook 'bobcat' genoemd. Bij de eerste aanblik doet deze wilde kat sterk denken aan een huiskat, alleen is hij ongeveer twee keer zo groot. De oorpluimpjes en bakkebaarden zijn minder geprononceerd dan bij de gewone lynx. Ook zijn de poten slanker.

Leefgebied en verspreiding van de rode lynx

De rode lynx komt praktisch overal voor op het Noord-Amerikaanse continent. Van zuidelijk Canada tot diep in Mexico. Alleen in het hoge noorden laat hij verstek gaan. Zijn aanpassingsvermogen is fenomenaal en zijn habitat kan variëren van berggebieden, uitgestrekte naaldwouden en loofbossen tot de westelijke prairies en andere woestenijen.

Struikgewas

Zelfs in de zuidelijke subtropische moerassen van bijvoorbeeld Louisiana is hij te vinden. In de bergachtige streken, zoals de Rocky Mountains, is hij tot op 3500 meter gespot. Wel zoekt hij graag dekking tijdens de jacht, conform zijn jachttechniek, waardoor zijn voorkeur uitgaat naar streken met veel laag struikgewas.

Jager en aaseter

Het grootste deel van het prooimenu van de rode lynx bestaat uit hazen, konijnen en kleine knaagdieren, zoals spitsmuizen en eekhoorns. Maar stinkdieren, opossums en vossen zijn evenmin veilig voor hem. Zelfs de gewone huiskat moet oppassen als hij zijn pad kruist. Indien deze lynx de kans krijgt, zal hij ook zeker proberen om een schaap, een dolende geit of zelfs een witstaarthert te verschalken. Zelfs de ratelslang boezemt hem weinig ontzag in als hij honger heeft.

Niet kieskeurig

Koeien en paarden zijn hem wat te groot, anders zou hij zeker een poging wagen. Wat de jacht betreft is hij dus 'bloeddorstig' te noemen en beslist niet kieskeurig. Hij is zelfs niet vies van gras en fruit, als het niet anders kan. Van nature een carnivoor zal de rode lynx bij voedselschaarste ook zijn toevlucht nemen tot aas.

Poema's en coyotes

De lynx is ruim twee keer zo groot als een huiskat. Met zijn roodbruin gevlekte en gestreepte pels jaagt hij goed gecamoufleerd vanuit een hinderlaag op prooi. In de schemering en 's nachts wacht hij achter een gevallen boomstam, in struikgewas of vanaf een hoge uitkijkpost/schuilplaats tot er iets van zijn gading voorbij komt, waarna hij er geruisloos heen sluipt, het slachtoffer bespringt en het vervolgens net zo lang in de keel of nek bijt tot de dood erop volgt. Overdag rust de rode lynx het liefst uit in bijvoorbeeld een holle boom of een rotsspleet. Dat wil echter niet zeggen dat de rode lynx geen natuurlijke vijanden heeft. De poema en de coyote zijn actief naar hem op zoek.

Voortplanting

De nawinter is het voortplantingsseizoen van de rode lynx (februari en maart). In sommige gebieden valt die periode wat later. Volgens spotters kunnen ze echter ook in andere jaargetijden krols zijn. In het algemeen worden de jongen in het vroege voorjaar (april, mei) geboren na een draagtijd van ongeveer twee maanden. De worp bestaat uit gemiddeld twee tot vier kleintjes. Hoe zuidelijker de rode lynx zich ophoudt, hoe meer worpen de vrouwtjes jaarlijks kunnen krijgen. De aanvankelijk blinde jongen doen na ongeveer een week hun oogjes open en krijgen gedurende acht tot tien weken moedermelk.

Jachtinstinct

Vanaf het moment dat de jongen toe zijn aan vast voedsel komt het mannetje weer in beeld en gaat hij voor ze jagen. Dat is een drukke periode voor hem. Een tijd waarin hij overdag – jagend op prooi voor zijn kroost – makkelijker te zien is. Soms moeten de mannetjes zorgen voor wel drie worpen van verschillende vrouwtjes, afhankelijk van de territoriumoverlapping. In die periode krijgen de 'gezinnetjes'' ook nomadische trekken. Na minder dan een halfjaar gaan de jongen zelf op jacht, geholpen door de moeder die hun jachtinstinct stimuleert. Vanaf dat moment wordt het mannetje weer solitair en beperkt hij zich tot zijn eigen territorium.

Territorium van de rode lynx

Mannetjes hebben een territorium van ruim 100 km², ofwel twee keer zo groot als het gebied waar het vrouwtje het voor het zeggen heeft. De territoria overlappen elkaar echter en worden gemarkeerd met urine en uitwerpselen. Ook is bekend dat het mannetje met alle vrouwtjes paart waarvan hun territoria het zijne overlappen.

Belangrijke kenmerken van de rode lynx

De hieronder vermelde gegevens kunnen verschillen per klimatologisch gebied, zoals het warme zuiden of het hoge noorden.

• Lengte: 50-90 cm; staart: 10-18 cm.
• Gewicht: 6-12 kg.
• Hoogte: 50-60 cm.
• Leefgebied: Vrijwel het hele Noord-Amerikaanse continent, van Canada tot Mexico.
• Levensverwachting: Ongeveer 30 jaar.
• Gedrag: Solitair, nachtjager. Hij jaagt ook overdag als er kleintjes zijn.
• Voedsel: Carnivoor; van konijnen tot hertjes. In barre tijden eet hij echter ook fruit en aas.
• Voortplanting: Nawinter; draagtijd ca. 60 dagen; 2-5 jongen.

Rode lynx – een geschikt huisdier?

In Nederland mag de rode lynx niet als huisdier worden gehouden. Dat ligt wettelijk vast. In andere landen, zoals in de Verenigde Staten, gelden andere regels. Als huisdier kan de rode lynx gevaarlijk onstuimig worden in zijn speelsheid en gedraagt hij zich qua jachtinstinct totaal anders dan de gewone huiskat. Het blijft dus altijd oppassen geblazen.

Huiskat

De Mexicaanse ondersoort van de rode lynx (Lynx rufus escuinapae) is vrijwel uitgestorven. Over de hele wereld zijn er ruim 30 andere kleine katachtigen bekend. De huiskat (Felis silvestris catus) is verwant aan de rode lynx in de zin dat ze beide tot de subfamilie der kleine katten (Felinae) behoren.

Lees verder

• De solitaire luipaard (Panthera pardus)
• Een wolf heeft altijd honger
• De onstuitbare opmars van de vos