Blindengeleidehonden: Trauma's van vuurwerk voor baas & hond
Vuurwerkknallen en onverwachte harde geluiden zijn in toenemende mate een probleem voor blindengeleidehonden en hun bazen. Soms gooien mensen zelfs bewust vuurwerk bewust naar geleidehonden (in opleiding). Deze situaties zorgen mogelijk voor blijvende trauma's voor zowel baas als hond. Helaas volgt hierop vaak een tijdelijke of permanente afkeuring voor het geleidewerk. Sporadisch brengt een hertraining nog soelaas, maar lang niet altijd lukt dit. De baas, die meestal net als de hond veel angst en stress heeft, heeft bijgevolg geen mobiliteit meer. Geleidehondgebruikers en opleidingscentra roepen bijgevolg op om de wettelijk toegestane uren waarop vuurwerk af te steken valt; strikt na te leven. Op deze manier zijn blinde en slechtziende geleidehondgebruikers in staat om op andere uren hun blindengeleidehond uit te laten. De geleidehond is immers de vrijheid, blijheid en mobiliteit van een blinde of slechtziende persoon.
Wat gebeurt er precies?
Overtreding wettelijke regels
Een blinde of slechtziende baas is net als de hond niet in staat om in te schatten waar en wanneer iemand vuurwerk afsteekt. Vaak zetten mensen het nieuwe jaar al in met vuurwerk vanaf de eerste of tweede week van december en dit loopt continu door tot enkele dagen of zelfs weken na het nieuwe jaar. Veel geleidehondgebruikers zijn dan bijzonder kwetsbaar en bevinden zich in een vervelende positie waarbij ze steeds moeten kijken waar en wanneer de hond het veiligst uit te laten valt.
Hertraining van de geleidehondgebruikers: tijd, energie en veel geld
Wanneer een geleidehond in aanraking komt met deze explosief harde geluiden, of wanneer iemand hem met vuurwerk bekogelt, is de hond vaak extreem
angstig en wil hij het liefst wegrennen. In 2004 veroorzaakte een met vuurwerk aangevallen geleidehond in Den Haag bijvoorbeeld ongewild een ernstig ongeval waarbij de gebruiker maandenlang heeft moeten revalideren. Meestal is de geleidehond na een dergelijk incident niet meer in staat te werken voor de baas en is de baas aldus hulpeloos en
gedesoriënteerd. Sommige
honden associëren immers de plaats waar iemand vuurwerk afsteekt met angst. Zo ontstaat de kans dat de hond nooit meer over een bepaald bruggetje of in een bepaalde straat wil lopen. Een lange hertraining en professionele ondersteuning van baas en hond zijn vaak nodig om deze situatie te plaatsen en er mee om te gaan. Niet altijd is een hertraining van de hond mogelijk. Dit impliceert dat de intense en intensieve band die baas en geleidehond hadden, noodzakelijk gestopt is. Daarnaast is dit voor de geleidehondenschool een domper. Aan een blindengeleidehond gaat immers vaak veel tijd, energie en geld verloren. Een afgestudeerde geleidehond kost namelijk gemiddeld 25.000 EUR.
Is trainen op vuurwerk / harde geluiden bij blindengeleidehonden mogelijk?
Het is slechts beperkt mogelijk om een geleidehond te trainen voor (onverwachte) vuurwerkknallen en andere plotse, harde geluiden. Tijdens de opleiding proberen de instructeurs om harde geluiden een aankondiging te laten zijn voor iets leuk voor de geleidehond. Eerst laten instructeurs op afstand knallen horen die ze bijvoorbeeld maken met een startpistool. Ondertussen speelt de instructeur met de hond. Maar hedendaagse knallen inclusief illegaal vuurwerk zijn dusdanig krachtig dat sommige honden hiervan toch schrikken. Deze zijn namelijk haast te evenaren met explosiegeluiden. Helaas onderschept de politie steeds meer zwaar illegaal vuurwerk, alias vuurwerkbommen. In het gewone geleidewerk hebben overigens heel wat geleidehonden geen of geen noemenswaardige problemen met vuurwerk op voldoende verre afstand. Andere geleidehonden hebben het hier toch wat moeilijker mee wat de geleidehondgebruiker in overleg met de geleidehondenschool bekijkt. Uiteraard vermijden de meeste geleidehondgebruikers zoveel mogelijk vuurwerkpiekmomenten.
Grote impact bij dergelijke trauma's: hertraining van blindengeleidehond Fenna en haar baas
In 2011 pikten veel mediakanalen het grote drama op van geleidehond Fenna en haar baasje Marianne uit Huurhugowaard. Zij werden op een bruggetje bekogeld tijdens het uitlaten. Paul De Leeuw ontving baas en hond tijdens de talkshow "Paul" alwaar de bazin nauwkeurig uitlegde wat er gebeurde toen haar geleidehond werd bekogeld met vuurwerk. Golden retriever Fenna zat vol
stress, was angstig, sprong bijna in het water, wou weglopen en was tevens erg gedesoriënteerd. Een buurtbewoner moest hen weer naar huis brengen. In het filmpje werd duidelijk dat Fenna een hertraining nodig had, en dat toevallig de vorige geleidehond van deze dame helaas ook was
afgekeurd omwille van vuurwerkangst. Een ander filmpje toont Fenna en haar baasje die in therapie gingen. Tot slot is er in de media nooit een artikel verschenen dat de daders gevonden zijn; twee jongeren werden aanvankelijk enkele dagen na het drama opgepakt maar bleken later niets met de zaak te maken te hebben.
Sensibilisering
Nederland
Sensibilisering naar het publiek toe blijft nodig, zeker omdat heel wat mensen zich niet houden aan wettelijke regels en een lange periode voor en na Nieuwjaar vuurwerk blijven afsteken. KNGF Geleidehonden verspreid daarom jaarlijks voorlichtingsfilmpjes en/of persberichten over de gevaren die vuurwerk en plotse, harde geluiden met zich meebrengen voor zowel hond als baas. KNGF Geleidehonden nodigt daarnaast sporadisch basisscholen uit op het schoolterrein. Zo maken kinderen kennis met het trainen van geleidehonden op harde geluiden, en zien ze hoe moeilijk dit is voor sommige honden. Voorts adviseert KNGF Geleidehonden om nooit vuurwerk af te steken wanneer een geleidehondgebruiker in de buurt is.
België
In kranten en tijdschriften krijgen geleidehondgebruikers en instructeurs van andere scholen het woord, ook uit België. Zo heeft Adeline Valkenborg, voorzitster van het Belgisch Centrum voor Geleidehonden (BCG) en zelf geleidehondgebruiker, zelf al te maken gehad met pestgedrag. Jongeren gooiden in de buurt van het station van Gent een voetzoeker naar haar geleidehond waardoor deze schrok en in een autobus rende. Annelies Driesmans, instructrice bij het BCG, geeft aan dat de geleidehondenschool puppy's en jonge honden traint op harde en onverwachte geluiden, maar dat het toch moeilijk blijft in bepaalde situaties.
Een geleidehond is een kostbaar bezit voor een persoon met een visuele handicap. Hij zorgt letterlijk voor de veiligheid van zijn blinde baas. Bewust de hond uittesten met vuurwerk of harde geluiden is uiteraard wansmakelijk.
Lees verder