Koeien, belangrijke dieren voor de mens

Een koe is één van de belangrijkste gebruikersdieren van de mens. Naast melk en vlees gebruiken ook alle andere delen van dit dier.

Wat gebruiken van de koe

Er is eigenlijk niets, wat van de koe niet gebruiken kunnen. koeien leveren hoofdzakelijk twee dingen: melk en vlees. Melk is voor een heel belangrijk voedingsmiddel. Rundvlees is vanwege zijn lage vetgehalte en goede smaak een heel waardevol voedingsmiddel. Van de huid wordt leer gemaakt, het bloed wordt in worst gebruikt, van talg en vet maakt men kaarsen, olie en margarine en van de botten maakt men zeep. Van de haren maken vilt en zelfs de korte haren van de oren worden gebruikt om penselen van te maken.

Tweehoevig

Een koe weegt, afhankelijk van het ras, ongeveer 700 kilo. Dit grote lichaam wordt gedragen door vier krachtige benen. Een koe is een tweehoevige, hij loopt op de tenen van zijn hoeven, die zeer sterk zijn. De hoeven worden bij het lopen licht gespreid, zodat de koe, ondanks zijn grote gewicht, bijna niet in de grond zakt.

Eten

Koeien grazen de hele dag. Tussendoor gaan ze liggen en gaan kauwen, hoewel ze dan geen voeding meer tot zich nemen. Hun eten, het gras, is zwaar verteerbaar en bevat maar weinig voedingsstoffen. Daarom moeten ze dagelijks ongeveer 70 kilo voer eten. De opgenomen voeding wordt met een hoop speeksel vermengd en bijna ongekauwd doorgeslikt. Op die manier kan een koe in korte tijd grote hoeveelheden voedsel tot zich nemen. Het voer komt als eerste in de pens, de grootste van de vier magen. In de pens leven miljarden ééncellige diertjes, die helpen de voeding op het verteren voor te bereiden. Het voorverteerde voer gaat dan naar de netmaag. Daar wordt het tot mondgrote happen gevormd, opgegeven en grondig gekauwd. Dit is het dat de koe gaat liggen en gaat herkauwen. Het herkauwde voer gaat naar de boekmaag, waar het water eruit onttrokken wordt en daarmee is de vertering afgesloten. Het over glijdt naar de lebmaag. Daar worden verteringssappen afgegeven en het eigenlijk verteren begint.

Gebit

Koeien kunnen gras niet afbijten, want in de bovenkaak hebben ze geen snijtanden. Met hun ruwe, soepele tong grijpen ze een pluk gras vast en trekken dat over de scherpe randen van de snijtanden in de onderkaak. Ze drukken het gras tegen het kraakbeen in de bovenkaak, plukken het gras en slikken en zonder te kauwen door. Pas als ze gaan herkauwen worden de krachtige kiezen gebruikt. De kiezen van een koe hebben een rauw oppervlak, die als een rasp werken, het gras wordt uitgebreid kapot gemalen.

Huisvesting

Koeien leven op de wei zoals ze in de vrije natuur zouden leven. Het komt echter steeds minder voor, de meeste koeien worden gehuisvest in stallen, die zo groot zijn, dat ze aan fabriekshallen doen denken. Op deze manier kunnen vele dieren door weinig mensen verzorgd worden, waardoor de door hen geproduceerde producten goedkoop geleverd kunnen worden. In een goede stal wordt aan het welzijn van de koe gedacht. De dieren staan dan niet vastgebonden, kunnen contact met elkaar maken en zich vrij tussen de lig- en voederplaatsen bewegen. Er moet ook genoeg plek zijn om afstand van elkaar te kunnen houden, want ondanks dat koeien kuddedieren zijn, vermijden ze lichamelijk contact met elkaar. Op de vloer zou genoeg strooisel moeten liggen om makkelijk op te kunnen staan en te liggen.

Kalfjes

Alleen de beste koeien mogen zich voortplanten. Van een goede stier zal men zoveel mogelijk nakomelingen willen, dus koeien worden meestal kunstmatig bevrucht. Als een koe drachtig is, komt er na een draagtijd van negen maanden een kalfje. Al een paar minuten na de geboorte probeert een kalf, al is het erg wankel, op te staan. Een kalf wordt met vacht geboren en kan meteen zien. De moederkoe likt het diertje met haar ruwe tong droog en het kalf zal zo snel mogelijk uit de uier drinken. Koeien geven pas melk als ze hun eerste kalfje gekregen hebben. De mens drinkt deze melk, ook als het kalf niet meer bij de moeder drinkt. Ze blijft melk produceren, mits ze ieder jaar een nieuw kalf krijgt. Koeien krijgen hoogwaardig krachtvoer, zodat ze veel melk geven en twee keer per dag gemolken kunnen worden. Een koe geeft per jaar tussen 5000 en 10000 liter melk per jaar.