Alles over de aardappel

De aardappel is zo gewoon dat het lijkt alsof er niets over te schrijven valt. Toch is dat niet het geval. Zo werd het gewas lange tijd vermeden, omdat boeren dachten dat de knollen, dus de aardappelen giftig zouden zijn. En is er een aardappelras dat een laag zetmeelgehalte heeft en veel hoogwaardige eiwitten. Kortom de wonderen van de aardappel.

Aardappelen: erfenis van de Inca’s

De aardappel lijkt dan wel oer-Hollands, maar dat is hij helemaal niet. Het knolgewas werd ontdekt door de Inca’s. Spaanse ontdekkingsreizigers brachten de plant vervolgens mee vanuit Zuid-Amerika naar Europa. De eerste plant werd naar alle waarschijnlijkheid voor het eerst in 1536 meegenomen door Diego de Amaya uit Peru of Chili. Daar werd de aardappel chumu genoemd. De Inca’s verbouwden de aardappel toen al honderden jaren. Overigens groeide de aardappelplant ook op grote hoogte in de Andes. Veel andere planten overleven het daar niet, maar het aardappelgewas dus wel. DNA-onderzoek heeft uitgewezen dat alle aardappelrassen van nu afstammen van één plant uit Peru.

De aardappel komt uit de nachtschadefamilie

De aardappel stamt uit het geslacht van de nachtschade. Daaronder vallen ook:

1. De tomaat
2. De paprika
3. De tabak

Nachtschadeplanten: de groene delen van de aardappel zijn giftig

De groene delen van de aardappelplant zijn giftig. Aardappelplanten kunnen naast knollen ook bessen vormen. Die zijn uiterst giftig. Alle leden van de nachtschadefamilie bevatten alkaloïden.

Verschillende soorten aardappelen

Er zijn heel veel verschillende soorten aardappelen. Ze zijn onder te verdelen in:

• Vastkokende aardappelen (droogkokers)
• Aardappelen die bij het koken stevig blijven
• Kruimige of bloemige aardappelen (afkokers)

Aardappelen zijn erg gevoelig voor ziekten

Aardappelen zijn erg gevoelig voor ziekten. In het begin van het seizoen stoppen telers de aardappelen in de grond. Zodra het loof boven de grond staat spuiten niet-biologische telers om de 7 of 10 dagen vergif om de aardappelziekte phytophtora te voorkomen of te bestrijden. Zodra de plant gebloeid heeft en het loof afsterft, kunnen de aardappelen uit de grond worden gehaald.

Boeren en aardappelen

Terwijl aardappelen in Nederland nu veel verbouwd worden, moesten de boeren er in het begin helemaal niets van hebben. Zij wisten dat de stengels en de bessen giftig waren en dachten daarom dat ook de knollen wel gif zouden bevatten. Pas in 1727 werd de aardappel bijvoorbeeld in Friesland erkent als verantwoord voedsel.

Aardappelen mee op lange wereldreizen om scheurbuik te voorkomen

Toen de aardappel eenmaal zijn intrede had gedaan bleek dat er veel goede stoffen in zaten. Daarom werd het uiteindelijk echt volksvoedsel. In de 17e eeuw werd de aardappel in alle landen van Europa verbouwd. En de knol ging mee op lange zeereizen omdat gebleken was dat het hielp tegen scheurbuik, de aandoening waarbij mensen te weinig vitamine C krijgen. De aardappel zit namelijk vol met vitamine C.

Belangrijke Nederlanders die zich met de teelt van aardappelen bezighielden

Geert Veenhuizen is een belangrijke naam in aardappelland, omdat hij zich heeft beziggehouden met de ontwikkeling van de Eigenheimer en de Rode Ster. Kornelis Lieuwes de Vries legde zich toe op het Bintje. De naam Bintje komt overigens van Bintje Jansma, een leerling van hoofdonderwijzer Kornelis Lieuwes de Vries in Sumar.

Bintje: in grote supermarkten wordt hij niet meer verkocht vanwege het gif dat nodig is om ziekten te voorkomen

Het Bintje is voor veel mensen altijd de aardappel geweest, omdat hij gemakkelijk te koken was. De vrij stevige aardappel is echter een zeer ziektegevoelig ras. Niet alleen voor de aardappelziekte, maar ook voor de wratziekte. Onder druk van de milieubeweging verkopen veel supermarktketens het bintje dan ook niet meer. Er was veel te veel gif nodig om de ziekten van de plant te bestrijden en de milieubeweging ageerde daar tegen.

Bijzondere aardappel met veel eiwitten: de Opperdoezer ronde

Veel liefhebbers weten het, de Opperdoezer Ronde is het summum in aardappelland. Het ras wordt alleen in en rond het Noord-Hollandse Opperdoes verbouwd. Naast de smaak heeft de Opperdoezer Ronde veel bijzondere kwaliteiten. Zo heeft de aardappel een vrij laag zetmeelgehalte en bevat het heel veel vitamines en hoogwaardige eiwitten. De aardappel is vrij vastkokend en kun dus in alle vormen worden gegeten. Echte liefhebbers serveren de gekookte aardappel vaak met gesmolten echte boter.

De truffelaardappel

De truffelaardappel ook wel vitelotte noir genoemd is een paars ras. Niemand weet eigenlijk waar deze soort vandaan komt. De schil is donkerpaars en de binnenkant van de aardappel is ook paars maar met een soort aderen er door heen die lichter van kleur zijn. De aardappel blijft ook tijdens het koken paars.