Leven in extreme droogte: cactussen, roos van Jericho

De meeste organismen op aarde hebben veel water nodig, maar toch zijn er een aantal planten die het wonderbaarlijk goed doen in lange periodes zonder water. Cactussen kennen we als de gemakkelijke kamerplant, water hoeft men de plant maar zeer zelden te geven. De roos van Jericho kan tot wel 50 jaar zonder water! Maar hoe doen deze planten dat?

Water: de bron van leven

Water is een belangrijk deel van ons lichaam. Voor bijna 70% bestaan we uit water, waarvan we gedurende de dag een boel verliezen. Om de hoeveelheid water in het lichaam toch constant te houden, moeten we genoeg drinken. Wanneer we meer dan 12% van het water dat in ons lichaam zit verliezen, is er een ernstig probleem. Hoewel de meeste planten relatief veel meer water kunnen verliezen, rond de 50% gemiddeld, is water ook bij planten de bron van leven. Planten zetten koolstofdioxide met water om in suiker, wanneer er niet genoeg water is kan dit proces dus niet plaatsvinden.

Cactussen

Om te overleven in periodes van enorme droogte, zijn de planten zo geëvolueerd om veel water op te kunnen slaan. In woestijnen zijn er immers wel regenbuien, op zulke momenten is er genoeg water beschikbaar. In zo'n periode moet de plant dus zoveel mogelijk water opslaan voor later.

Sponsachtig weefsel

Cactussen hebben sponsachtig weefsel, dit weefsel kan zichzelf volzuigen met vocht. Hier zit het water voor langere tijd opgeslagen. Wanneer men een cactus water geeft, zwelt die op, dat komt dus door dit sponsachtig weefsel.

Waslaag en haren

Sommige soorten cactussen hebben een waslaag, waarmee ze zichzelf beschermen. Cactussen die geen waslaag hebben, hebben vaak haren, meestal wit. De waslaag heeft een aantal doelen:

• Beschermen tegen het zonlicht. Vaak is de waslaag licht van kleur, waardoor het licht afstoot. Door het leefgebied van de plant is dit wel zo voordelig, de plant zou het risico kunnen lopen te verbranden.
• Camouflage. In de woestijn is niet veel voedsel te vinden, cactussen zouden dan ook verorberd worden. Gelukkig hebben veel cactussen een camouflagekleur, veroorzaakt door de waslaag.
• Om watervlies te beperken. Een waslaag biedt bescherming, vocht verlaat minder snel de plant.

Voordelen van haren zijn:

• Opname van vocht. Regendruppels worden door de haren tegengehouden, dit is een efficiëntere manier van wateropname.
• Bescherming tegen kou. Doordat het in de woestijn erg koud kan worden, is een bescherming tegen kou belangrijk.
• Bescherming tegen temperatuurwisselingen. De temperaturen in de woestijn veranderen veel, daarom heeft de cactus zich hiervoor aangepast in de loop van de evolutie. Tussen het haar en de cactus zelf wordt namelijk een warmtelaag aangelegd. Deze warmtelaag voorkomt een temperatuurschok.

Roos van Jericho

De roos van Jericho is een bijzondere plant, die al lang op deze aarde te vinden is. Planten uit dezelfde familie, werden tientallen meters hoog. De roos van Jericho kan wel 50 jaar zonder water. De plant is hierdoor erg goed aangepast aan lange droogte, zoals die in de woestijn voorkomt. Twee uur na een regenbui, bloeit de plant in zijn geheel op, wat uitzonderlijk snel is. Na nog eens drie uur, wordt de plant groen. De roos van Jericho kan dit proces (verdorren en weer opbloeien) meerdere malen herhalen. De plant kan dan ook honderden jaren oud worden.

Geur

Verdorren is niet de enige manier om te overleven voor de roos van Jericho, de plant stoot namelijk ook een geur af om ongedierte te verdrijven. Dieren die de plant op zouden kunnen eten, zijn daarom snel al ongeïnteresseerd in de plant. Wanneer de roos opbloeit, geeft het juist een frisse geur. Vroeger gebruikte men deze plant om rook te verdrijven.

Naast het verdrijven van ongewenste luchtjes, geloven de Mexicanen dat het plassen bevordert. Volgens de christenen zou Maria de plant hebben gezegend toen ze door Egypte reisde. Daarom zou de plant geluk met zich meebrengen. Ook zou de plant volgens de voodoo allerlei positieve zaken veroorzaken. Negatieve energie zou het volgens hen opzuigen. De roos van Jericho staat in vele culturen dus bekend als een bijzondere plant met een speciale betekenis. Dat is niet gek, als men kijkt naar de overlevingsstrategie van de plant.