Wat is een soort?

Wanneer horen organismen tot dezelfde soort? Over dit vraagstuk is zelfs onder wetenschappers nog een grote discussie. Op de wereld bestaan heel veel verschillende soorten organismen. Planten of dieren die veel op elkaar lijken, hoeven niet perse tot dezelfde soort te horen. Het tegenovergestelde kan ook plaats vinden: organismen die helemaal niet op elkaar lijken omdat ze bijvoorbeeld veel in grootte verschillen kunnen wel tot dezelfde soort horen. In het dagelijks taalgebruik worden begrippen zoals soorten en rassen vaak door elkaar gebruikt, terwijl ze een compleet andere betekenis hebben. Ook in de evolutie wordt er vaak over soorten gesproken. Wat houdt dit allemaal in?

Definitie

De algemene definitie van een soort is: organismen die in staat zijn zich op natuurlijke wijze onderling voort te planten en daarbij vruchtbare nakomelingen voort te brengen. Hier bestaat echter nog onenigheid over tussen wetenschappers.

Twijfelgevallen

Soms is een deel van de nakomelingen wel vruchtbaar, en een ander deel niet. Dit is bijvoorbeeld het geval als een paard en een ezel kruisen. Als een paard en een ezel kruisen, zijn er twee opties. Het veulen wordt een muildier als de moeder het paard is, en de vader een ezel. Als de moeder een ezel is en de vader het paard, wordt het veulen een muilezel. Alleen vrouwelijke muildieren en muilezels zijn vruchtbaar. Mannelijke muildieren en muilezels zijn niet vruchtbaar.

Twijfelgevallen zijn ook wanneer dieren veel in grootte verschillen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij een sint-bernardshond en een dwergpoedel (honden), en paarden die veel in grootte verschillen (bijvoorbeeld trekpaarden en kleine pony’s). Onder natuurlijke omstandigheden zouden deze dieren niet kruisen. Toch horen de paarden tot dezelfde soort, en horen de sint-bernardshond en de dwergpoedel tot dezelfde soort.

Een nog groter vraagteken moet geplaatst worden bij organismen die zich ongeslachtelijk voortplanten. Dit is vaak het geval bij planten. Paardenbloemen zijn zich niet in staat zich te kruisen. Paardenbloemen produceren namelijk onvruchtbaar stuifmeel en de eicellen van de paardenbloem vormen al zaden zonder dat er bevruchting plaats vindt. Er vindt dus geen uitwisseling van genen plaats.

Oplossingen

Er zijn in de loop van de tijd andere manieren gevonden om toch soorten te kunnen definiëren.

De morfologische soort

Hierbij wordt er vooral naar het uiterlijk gekeken. Een eend wordt van een kip onderscheiden door de vorm van de snavel en bij een kip ontbreken zwemvliezen. Het uitgangspunt van deze manier van onderverdelen is het hebben van gemeenschappelijke voorouders: als organismen gemeenschappelijke kenmerken hebben zijn ze aan elkaar verwant. Deze oplossing wordt vaak gebruikt in de plantenkunde.

De biologische soort

Dit is de algemene definitie voor een soort (organismen die zich op natuurlijke wijze onderling kunnen voortplanten en daarbij vruchtbare nakomelingen kunnen voort brengen). Deze definitie is meestal het meest nuttig voor onderzoekers die zich bezighouden met gewervelde dieren. Een soort bestaat uit één of meer populaties. Een populatie is een groep individuen van dezelfde soort die in een bepaald gebied leven en samen een voortplantingsgemeenschap vormen. Binnen een populatie vindt dus overdracht van genen plaats (recombinatie). Uitwisseling van genen tussen verschillende populaties vindt niet zo vaak plaats. Dit gebeurt als bijvoorbeeld individuen van een populatie wegtrekken naar een andere populatie of als populaties opeens bij elkaar kunnen komen omdat er een barrière die hen gescheiden hield wegvalt. Een betere definitie voor een biologische soort is dus ook: de grootste verzameling van populaties waartussen een effectieve uitwisseling van genen plaatsvindt of plaats kan vinden. Als populaties lang genoeg van elkaar gescheiden zijn is het mogelijk dat ze, door onderlinge variatie in het erfelijk materiaal (bijvoorbeeld mutaties), zo sterk veranderen dat het niet meer mogelijk is om voort te planten met individuen van een andere populatie. Wanneer dit het geval is is er een nieuwe soort ontstaan. Dit wordt ook wel evolutie genoemd.

Het blijft echter heel lastig om een sluitende definitie voor soorten te vinden. Er zijn nog heel veel andere definities mogelijk.

Naamgeving

De bioloog Linnaeus heeft de binaire naamgeving ingevoerd. Soorten worden aangeduid met een wetenschappelijke naam, deze bestaat uit een geslachtsnaam en een soortaanduiding. De geslachtsnaam komt voorop met een hoofdletter, en de soortnaam volgt met een kleine letter. Soms wordt de naam van de onderzoeker die deze naam heeft gegeven er nog achter vermeld. Een voorbeeld is de wetenschappelijke naam van het madeliefje: Bellis perennis L. Bellis is de geslachtsnaam, perennis is de soortnaam, en L. komt van Linnaeus die het plantje deze naam heeft gegeven.
© 2012 - 2024 Panda, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Biologie: OrganisatieniveausAlles wat leeft kan opgedeeld worden in verschillende niveaus van organisatie. Dit worden de organisatieniveaus van de l…
Biologie: De vier rijkenEr zijn ontzettend veel soorten organismen. Wanneer organismen op elkaar lijken en zich met elkaar kunnen voortplanten,…
Wat is ecologieWat is ecologieEcologie is één van de grootste deelgebieden van de biologie. Wat is ecologie en hoe deel je het op in verschillende niv…
Biologie Uitgelegd - EcosystemenEen ecosysteem is een gebied waarbinnen organismen verschillende relaties hebben. Factoren hebben invloed op deze relati…

Wat herbivoren eten: planteneters ingedeeld naar dieetWat herbivoren eten: planteneters ingedeeld naar dieetHerbivoren voeden zich met planten en delen van planten. Ze beschadigen of doden hierbij meestal de plant, maar niet alt…
Het mooie maar korte leven van de vlindersHet mooie maar korte leven van de vlindersDe prille lentezon heeft onze eerste vlinders reeds wakker gekust. Zo komen de overwinteraars te voorschijn. Deze zoeken…
Bronnen en referenties
  • Boek: Biologie Voor Jou, vwo 5, handboek pagina 12 t/m 14.
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Soort
Reactie

Michel Vanderschueren, 23-01-2014
Hmm, dan kunnen we aannemen dat de neanderthalers en de mens af en toe vruchtbare vrouwelijke nakomelingen konden maken in analogie met de vrouwelijke muildieren en muilezels? Reactie infoteur, 31-03-2014
Ja dat klopt. Er zijn zelfs onderzoeken die uitwijzen dat bijvoorbeeld mensen met rood haar genen hebben die afstammen van de Neanderthalers. Dit is dus een aannemelijke conclusie.

Panda (28 artikelen)
Gepubliceerd: 28-05-2012
Rubriek: Dier en Natuur
Subrubriek: Biologie
Bronnen en referenties: 2
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.