De classificatie van planten en dieren: een geschiedenis

Mensen hebben planten en dieren nodig. Ze zijn nuttig als voedsel en medicatie, maar ook voor zuurstofproductie en gezelschap. Mensen willen dingen begrijpen en indelen, dus classificeren, in hokjes gestopt. De classificatie van planten en dieren is wellicht even oud als de mensheid zelf. Aristoteles ontwikkelde het eerste bekende systeem waarin soorten op logische wijze geclassificeerd. Nu wordt de classificatie van Linnaeus gebruikt, in combinatie met de evolutietheorie van Darwin.

Aristoteles

Meer dan 2000 jaar geleden maakte Aristoteles een classificatiesysteem. In dit classificatiesysteem stond uiterlijk en werking centraal. Hij ontleedde dieren om uit te zoeken hoe deze in elkaar zaten en hoe ze werkten. Zijn classificatiesysteem besloeg zowel planten als dieren, waarin bovenaan het meest complexe organisme stond (de mens) en onderaan de minder ontwikkelde soorten.
De classificatie was gebaseerd op:

• Uiterlijk: onder andere de grootte van planten stond centraal in de indeling
• Nut: ieder organisme heeft zijn nut, in de visie van Aristoteles. Planten met een medisch nut staan dan ook anders geclassificeerd als eetbare gewassen.
• Werking: hierin loop Aristoteles ver voor op zijn tijd. Hij probeerde uit te zoeken hoe dieren en planten functioneren, om ze op deze manier in te delen

En toen…

Na de tijd van Aristoteles raakte het logisch indelen van planten in verval. Mensen hadden wel namen voor planten, maar deze waren niet volgens een logische opbouw. Iedere plant had in iedere taal een andere naam, maar ook vaak in ieder dialect. Het kwam zelfs voor dat een plant in verschillende dorpen een andere naam had. Communicatie over planten tussen verschillende mensen leverde dan ook problemen op. Nog steeds hebben sommige planten verschillende namen, dit zijn restanten van de oude naamgeving.

John Ray

De Engelse wetenschapper John Ray ontwikkelde in 1693 zijn eigen classificatiesysteem. Dit systeem, gebaseerd op Aristoteles, was uitgebreider en weerspiegelde de werkelijkheid meer. Dit was mogelijk door de uitvinding van de microscoop. Kleine planten en delen van planten konden in detail worden bekeken en onderzocht. John Ray was de eerste die eenzaadlobbigen van tweezaadlobbigen planten onderscheidde, een onderscheid wat tot de dag van vandaag wordt gemaakt.
Veel wetenschappers namen het systeem van John Ray aan en gaven planten namen volgens dit systeem. Hierdoor hadden veel planten nog steeds verschillende namen, zelfs verschillende wetenschappelijke namen. Dit was de basis van veel verwarring in de communicatie tussen wetenschappers. Er was een systeem nodig waarin iedere plant één naam kreeg. Dat kwam er.

Linnaeus

In de achttiende eeuw ontwikkelde de plantenwetenschapper Carolus Linnaeus een nieuw ordeningssysteem. Er kwam een nieuwe, logische indeling voor soorten. Dit systeem wordt nog steeds gebruikt.
Iedere soort krijgt in het classificatiesysteem van Linnaeus een naam bestaande uit twee namen, een binaire naam. De geslachtsnaam wordt geschreven met een hoofdletter, de soortnaam niet. Beide namen worden schuingedrukt. Dit systeem werd overgenomen door wetenschappers in alle landen. Hierdoor zijn er geen misverstanden meer over soorten, zelfs wanneer mensen in verschillende talen met elkaar communiceren.
Het systeem van Linnaeus is volledig ingedeeld aan de hand van uiterlijke kenmerken. Dit heeft als voordeel dat het makkelijk is om een soort in te delen, immers, je hoeft alleen maar te kijken. Het nadeel is dat uit de ordening niet direct een stamboom te maken is. Inmiddels wordt dit bestaande systeem steeds verder aangepast zodat het wel overeenstemt met de evolutie.

Darwin

In 1859 ging er een schok door de natuurwetenschappelijke wereld. Het beroemde boek ‘the origin of species’ van Charles Darwin verscheen. Na lange tijd discussie voeren werd de evolutietheorie door de wetenschap aangenomen. De oude, kerkelijke ideeën van de schepping door God waren niet langer leidend voor de wetenschap. Stambomen konden worden gemaakt, welke lieten zien welk dier en welke plant afstamde van andere planten en dieren. Soorten leken niet meer alleen op elkaar, ze waren ook aan elkaar verwant.

De evolutietheorie werd slechts langzaam toegepast in het classificatiesysteem. Zelfs nu is het proces nog in gang. Aan de hand van DNA-analyses worden planten en dieren ingedeeld en opnieuw ingedeeld. De soorten worden nog steeds benoemd volgens het binaire systeem wat Linnaeus invoerde.