Zweepworm: Trichuris

De zweepworm, een darmparasiet, komt bij de mens vooral in de tropen veel voor. Bij honden, katten en varkens ziet men deze zweepworm wel vaker in Europa. Een besmetting met de varkenszweepworm blijkt nuttig te zijn voor mensen met de ziekte van Crohn. Deze behandelmethode wordt echter niet vaak toegepast. En tenslotte het ontwormen van katten, honden maar ook de mens.

Darmparasiet

De zweepworm, Latijnse naam Trichuris, behoort tot de darmparasieten. De belangrijkste soort is de T. Trichiura. De zweepworm is bleekgeel tot wit van kleur en is vooraan dun, om tot achteraan dik uit te lopen. De lengte van de zweepworm bedraagt 3 tot 5 centimeter. Zweepwormen nestelen zich in de darmen van de mens of het dier.

Infectie

Besmetting met de zweepworm vind plaats door het eten van voedsel dat is verontreinigd met eitjes van de zweepworm. Ook in zandbakken of in de aarde vind men eitjes van de zweepworm, kinderen raken daardoor wat makkelijker besmet wanneer ze zand, aarde of vieze handjes in de mond stoppen. Over het algemeen komt deze word niet zo veel voor in Nederland en België, door de goede hygiëne die er heerst. Het meeste komt de zweepworm in de tropen voor.

Ontwikkeling

Wanneer een mens of dier besmet is met eitjes van de zweepworm, ontwikkelen de eitjes zich in een vochtige omgeving makkelijk, ergens in het maag-darmkanaal. Zodra de eitjes uitkomen, boort de larve zich diep in het slijmvlies van de dikke darm. Hierbij ligt het voorste gedeelte van de zweepworm vast in het slijmvlies, terwijl het dikke achterste gedeelte vrij in de darmholte hangt. De larve vervelt enkele malen en is volwassen na 60-90 dagen. De eitjes die de zweepworm legt komen met de ontlasting van de besmette mens of dier naar buiten, waar het wacht op een nieuwe gastheer. Eitjes kunnen buiten het lichaam onder goede omstandigheden tot wel vijf jaar overleven. De zweepworm kan tot 16 maanden oud worden.

Symptomen

Wanneer de mens besmet is met zweepworm en het zijn er ook meerdere, dan kunnen er klachten ontstaan zoals buikpijn en diarree. Soms is er ook sprake van bloed bij de ontlasting. Een hond die besmet is met zweepworm veroorzaakt van een bloederige ontlasting. Ook vermagering, uitdroging en verminderde eetlust zijn de symptomen bij honden. Bij katten komen ook zweepwormen voor, maar veel minder dan bij honden. De symptomen zijn hetzelfde als bij honden. Varkens tot zes maanden oud zijn ook wat bevattelijker voor zweepworm. Voor mensen is het daarom ook belangrijk om varkensvlees en ander soort vlees goed gaar te bakken voordat het gegeten wordt. Ook groenten moet goed worden gewassen en was regelmatig de handen, vooral in gebieden waar zweepworm meer voorkomt.

Behandeling

Bij besmetting van een mens, volstaat een kuur van enkele dagen met een middel dat de worm doodt. Een kuur met mebendazol of albendazol verhindert de opname van voedingsstoffen in de worm, waardoor deze sterft. Een mebendazolkuur duurt ongeveer drie dagen, soms moet deze na drie tot vier weken weer herhaalt worden om opnieuw uitgekomen eitjes aan te pakken. In die periode zal er in de ontlasting dode wormen te zien zijn. Een albendazolkuur is krachtiger en wordt vaak eenmalig gegeven. Wanneer er zeer veel wormen aanwezig zijn, dan word albendazol gedurende 3 tot 7 dagen gegeven.

Honden en katten dienen regelmatig ontwormt te worden. Dit gebeurt met een wormenkuur die bij de dierenarts of in de dierenspeciaalzaak is te verkrijgen. Let erop dat op de verpakking staat dat deze kuur ook zweepwormen doodt. Pups en kittens moeten ontwormt worden op de leeftijd van 2, 4, 6 en 8 weken. Daarna nog eens met 4 en met 6 maanden. Daarna als volwassen hond of kat zijnde 2 tot 4 keer per jaar.

Chronische darminfectie

Dr. Joel Weinstock is een hoogleraar interne geneeskunde aan de universiteit van Iowa. Hij doet onderzoek naar darmklachten, met name de ziekte van Crohn. Weinstock deed eerst proeven met muizen en later met 200 mensen. Deze mensen hadden allemaal de ziekte van Crohn. Ze kregen een drankje met daarin een paar duizend levende eieren van de varkenszweepworm. Ruim 70 procent van de patiënten bleek daarna klachtenvrij. Een varkenszweepworm bereikt bij de mens nooit de volwassen leeftijd en zal daarom ook geen eitjes produceren om andere mensen te besmetten. De parasiet heeft een temperende werking op de T-helpercellen. Deze T-helpercellen reageren bij patiënten met de ziekte van Crohn overdreven, waardoor het zich tegen zijn eigen lichaam keert. Met als gevolg dat de patiënt chronische diarree en buikpijn heeft. De varkenszweepwormen weten deze T-helpercellen dusdanig te temperen dat ze niet meer zo overdreven reageren. Eenmaal in de drie weken dient dit drankje gedronken te worden. Wanneer men stopt hiermee, komen de klachten weer snel terug. Volgens de hoogleraar zou een behandeling met mensenzweepwormen nog beter werken, maar de kans is dan heel groot dat er mens op mens besmetting plaats vindt, omdat de menselijke zweepworm wel het volwassen stadium bereikt in zijn gastheer en wel eitjes produceert.