Mispels zijn eetbaar wanneer ze er rot uitzien

Een mispel is de vrucht van een mispelboom. Het is een roodbruine, bolvormige vrucht van 2 tot 3,5 centimeter groot. Heel opvallend aan de mispel is de grote kroon met vijf kelkslippen. De oogst kan beginnen zo eind oktober, zodra de kleur van de vruchten roestbruin is. Eetbaar zijn ze echter nog niet, wrang en hard zijn ze dan. Mispels hebben nachtvorst nodig om het rijpingsproces te versnellen. Ook kun je mispels in diepvries leggen om de nachtvorst na te bootsen. Of zoals vroeger: eind oktober in het droge hooi of stro tot ze er rot uitzien en eetbaar zijn.

• Het fermentatieproces
• Wat je kunt doen met mispels?
• Volksgeneeskunde
• Bloemsierkunst
• Spreekwoorden met het woord mispel

Het fermentatieproces

Na de eerste nachtvorsten kunnen de mispels normaal gesproken geoogst worden van de mispelboom. Dan hebben ze nog ongeveer drie weken nodig om te rijpen. We noemen dit het fermentatieproces. Onder invloed van gisten en enzymen, wordt de harde mispel zacht en is de inhoud te eten. Ook is het te ruiken, want gefermenteerd fruit verspreidt een zoete, lekkere geur. Ze lijken rot te worden, maar wacht niet tot de mispel écht rot is, want mispels zijn rot niet meer eetbaar. De mispel is eetbaar als hij donker kleurt en zacht wordt en dan lijkt het op een rotte mispel. Een beetje vergelijkbaar met een banaan, die zoeter en zachter wordt als hij bruin wordt, overrijp dus. De mispel kan in deze overrijpe situatie zo uit de hand gegeten worden. Maak er een gaatje in en zuig het vruchtvlees eruit. Of snij de mispel doormidden en lepel het vruchtvlees eruit. De smaak is sappig en fris zuur, met een licht kaneelachtige smaak. Spuug de pitten uit!

Wat je kunt doen met mispels?

In de keuken

In mispelvruchten zit veel vitamine C. Zij zijn geschikt voor het maken van gelei door hun hoge gehalte aan pectine.

Mispelgelei

Gelei van mispels is van oudsher gewaardeerd als een delicatesse. Benodigdheden:

• Rond een kilo mispels
• Suiker
• Citroenschil
• Inmaakpot(ten)

Halveer de mispels en doe ze in een pan met water zodat de mispels onder staan. Breng het water aan de kook en laat ongeveer een uur zachtjes door koken, tot de mispels zacht zijn. Plaats een zeef op een andere pan met een theedoek in de zeef en giet de mispels hierin. Laat vervolgens alles een nacht uitlekken. Bereken hoeveel mispelsap er is opgevangen en voor elke 600 ml vocht, weeg je 400 gram suiker af. Breng het mispelsap aan de kook en voeg de suiker en de citroenschil erbij. Laat dit alles tien tot vijftien minuten doorkoken, tot het geleerpunt (wanneer het sap zich indikt) wordt bereikt. Verwijder de citroenschil en giet de gelei in schone potten. Even laten afkoelen voordat de deksels erop gedraaid kunnen worden. De gelei moet minimaal één nacht verder stollen. Op een koele, donkere, droge plaats bewaren.

Mispels in zoet-zuur

Dit recept kan ook met mispels die nog niet zacht zijn. Benodigdheden:

• 600 ml witte wijnazijn
• 300 gram suiker
• 20 kruidnagelen
• ± 50 mispels (ligt een beetje aan de grootte)
• Glazen potten
• 10 gram kaneel (of een verkruimeld kaneelstokje)

Giet de azijn in een pan en breng dit samen met de suiker en kaneel aan de kook. Laat dit twee tot vijf minuten koken. Was ondertussen de mispels en doe ze in de schoongemaakte potjes, samen met een aantal kruidnagelen (zes per potje ongeveer). Giet dan voorzichtig de kokende azijn in de potjes. Draai de deksels erop en zet ze op kop op het aanrecht. Af laten koelen en laat de pot twee tot drie maanden op een koele donkere plek staan, voordat ze gebruikt worden. Na twee tot drie maanden zijn ze gesneden, heerlijk bij de stamppot, goulash en stoofpot.

Volksgeneeskunde

In vroegere tijden werden mispelbomen op landgoederen en kasteeltuinen gehouden. De mispel werd onder andere gebruikt voor de:

• laxeerde werking (de pitten in de mispel)
• verlichting van menstruatiepijn
• helende werking bij bloedingen.

Bloemsierkunst

De mispel is een dankbare vrucht om te gebruiken als decoratie. Door de lange houdbaarheid is de mispel ideaal voor het maken van een herfststuk of om te gebruiken bij een vogeltaart. Een taart van gesmolten hard frituurvet met vogelzaad en vogellekkernijen waaronder de mispel.

Spreekwoorden met het woord mispel

• Zo rot als een mispel: Een mispel is pas lekker wanneer die rot lijkt. Dit spreekwoord slaat dus in feite op een lekkernij.
• Met tijd en stro rijpen de mispels: Na de pluk begint het fermentatieproces en dan is de mispel pas eetbaar. Dit spreekwoord betekent: 'heb geduld, alles zal vanzelf goedkomen'.
• Kriekeldemiek, zei de begijn, en ze scheet een mispel: Dit spreekwoord heeft te maken met de mispel als laxeermiddel. Van mispels kom je aan de schijt! Om dit te voorkomen moet je de pitten uitspugen.
• Op de dag van Sinte-Foy staan alle mispels mooi: Waarschijnlijk is dit spreekwoord ontstaan ter nagedachtenis aan de Franse martelares Foy van Congues die 6 oktober 304 de marteldood stierf. In oktober hangen de mispels al heel mooi aan de mispelboom.